بعد از ختم حاکمیت طالبان و روی کار آمدن حاکمیت جدید در سایه دموکراسی و مردم سالاری حکومت مرکزی بویژه حکومت محلی در ولایت بغلان با چالش های جدید نگرش های قوم گرایانه نسبت به قدرت دولتی در این ولایت مواجه شده است. از آن تاریخ تا حال 13 والی و بیشتر از 10 فرمانده امنیه و سایر مسوولانی کلیدی در بغلان تقرر یافتند که بیشترین شان مورد تایید همگان قرار نگرفته همچنان با آمدن ها و رفتن های شان کار مهم و اثرگذار را نیز برای مردم بغلان انجام داده نتوانستند.
ترکیب قومی ولسوالی های بغلان نا متجانس است و در خصوص اینکه پست های مهم دولتی به دست چه کسانی باشد و یا چگونه توزیع گردد توافق وجود ندارد و دولت مرکزی هم به حد اعظمی نقش منفعل و بهره بردارانه از این بحران نموده است.
مسله گرایش های قومی و سیاسی برخی از نمایندگان بغلان در شورای ملی و شورای ولایتی و مداخلات آنها به بهانه های مختلف در سکتور های مختلف سبب کندی کار حکومت محلی و نیز بی کیفیت بودن عرضه خدمات برای شهروندان شده است.
افزون بر این ناهنجاری ها مرکزیت ( والی نشین) بغلان نیز یکی از موارد اختلاف میان اقوام ساکن در ولایت بغلان است که این هم به مشکل افزوده است. با این وجود که نگاه قوم گرایانه و بی اعتمادی میان اقوام زیان های سختی را به همه ساکنان بغلان و همه اقوام ساکن در این ولایت وارد کرده است شکی وجود ندارد. اما چه باید کرد و بغلانی ها چه راهکاریی را برای رفع این مشکلات شان بکار ببرند؟ این بسیار مهم است که بغلانی ها با درس گرفتن از سیزده سال گذشته و تبعات ناشی از بی اعتمادی و نگاه های قومی نسبت به قدرت دولتی در ولایت شان یک دید تازه ، عادلانه و انسان مدارانه را انتخاب کنند ، حاکمیت دولتی و ولایت شان را با ثبات و آرام سازند.
روی این ملحوظ مجله فانوس با توجه به اهمیت پرداختن به مسایل حیاتی برای باثبات سازی جامعه همچنان ترویج و گسترش فرهنگ مناظره و کنکاش میان جوانان و دانشجویان مناظره ای را در دانشگاه حکیم سنایی با حضور پر رنگ بیشتر از 50 تن از نخبگان اعم از اساتید و دانشجویان ، فعالان جامعه مدنی و رسانه یی راه اندازی نمود. در این مناظره به تعداد سه تن از پینالست ها هر یک محترم استاد شاه زمان زمانی جامعه شناس و رییس مجتمع نهاد های جامعه مدنی بغلان، محترم استاد غلام ربانی فیض ماستر حقوق و علوم سیاسی و رییس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه حکیم سنایی و محترم شیر محمد جهش فعال رسانه یی در ولایت بغلان در پینل ایراد سخن نمودند و به سوالات مزروح پینل و اشتراک کنندگان پاسخ ارایه نمودند.
ابتدا گرداننده برنامه آقای محمد عاطف عارفیان مجله فانوس ، اهداف و فعالیت های را پیرامون توانمند سازی جوانان بویژه اهداف کارزار های مناظره یی را برای اشتراک کنندگان به معرفی گرفته و مبحث را با یک سلسله سوالای در خصوص علل ضعف حکومت محلی در بغلان در طول سیزده سال گذشته کدام ها بوده با اعضای پینل آغاز نموده که موضوع به به تحلیل گرفته شد.
محترم شیرمحمد جهش فعال رسانه یی در ولایت بغلان در پاسخ به سوال ای که نگاه ی قومی نسبت به قدرت محلی در بغلان ، تقسیم پست های مهم دولتی بربنیاد قومیت چه آسیب ها و تبعاتی را در قبال داشته است چنین گفت: در کمتر از یک و نیم دهه ولایت بغلان شاهد آمدن ها و رفتن های بیشتر 13 والی و 10 فرمانده امنیه بوده است که این خود عمق فاجعه و تداخل وظیفه وی برخی از حلقات، تیکه داران قومی، نماینده گان مردم در مجلسین شورای ملی و شورای ولایتی بغلان را در خصوص تعیینات و مقرری ها بویژه در سکتور امنیتی و مقامات محلی بغلان را نشان می دهد. در واقع این امدن ها و رفتن ها بالای حکومت داری بهتر در ولایت بغلان خیلی تاثیرات منفی را گذاشته است که به گونه ای مثال عدم مصونیت کاری مامورین خدمات ملکی، عدم تطبیق برنامه ها و پروزه های انکشافی در ولایت بغلان، افزایش موارد فساد اداری و ترویج فساد در ساختار های رسمی حکومتی همچنان باعث کاهش اعتماد و باور مردم و جامعه نسبت به حکومت و مسوولان محلی شده و در نهایت باعث تضعیف حکومت محلی در ولایت بغلان شده است. تا زمانیکه مداخلات بیجا و بی مورد گروپ های یاد شده در امور حکومت محلی قطع نشود ما شاهد بهبود حکومت داری بهتر در بغلان نخواهیم بود.
همچنان استاد شاه زمان زمانی جامعه شناس و یک تن از اعضای پینل به پاسخ سوالی، نخبه گرایی های قومی که نیز یکی از عوامل بی اعتمادی و نا رضایتی میان تمام اقوام ساکن در بغلان بوده است، به گونه ای که نخبه هایی از بین اقوام مختلف با معیار های نادرست ورابطه های نا سالم در تبانی با عوامل فساد در مرکز ( کابل ) خود را در پست های ادارات و حتی کاندیدا برای وکالت جا می زنند و تعین می کنند که آنها حتی در میان اقوام خود شان نیز مورد تایید نیستند و بگونه ای چنان وانمود می کنند که از یک قومی نمایندگی می کنند و سهم آن قوم را در قدرت محلی به گروگان گرفته و سوء استفاده می کند. با چنین یک نخبه گرایی و یا هم نخبه تراشی چه باید کرد و راه های برون رفت از آن چیست؟ ضمن بیان مفاهیم و چیستی های نخبه گرایی قومی چنین پاسخ ارایه نمود: اساس زایش و افزایش نخبه گرایی قومی از نشست بن در آلمان که در آن قدرت بگونه ای میان جریان های مختلف و رهبران سیاسی و قومی تقسیم شد آغاز شد و بعدا مثل یک غده ی سرطانی در سراسر کشور و جامعه و بویژه در بغلان ریشه دوانیده و نخبه گرایی قومی جای شایسته سالاری را گرفته و سبب ضعف ساختار ها در این ولا شده است که این امر سبب شد هر که به نحوی حضور و پیشرفت خود را در صحنه فقط در همچو گرایش و نگاه ی قومی جستجو یابد و متوصل به کنش های نا سالم شود. از جهت دیگر این امر در تطبیق اهداف و برنامه های حکومت محلی به منظور اصلاح اداره و بهبود عرضه خدمات نیز تاثیرات منفی می گذارد و در واقع سبب تضعیف نقش بازیگر اصلی ( حکومت ) در اداره و اراده ی محلی گردیده است، البته تا زمانیکه شایسته سالاری جای نخبه گرایی قومی را نگیرد ما شاهد اداره محلی و حکومت محلی توانمند نخواهیم بود.
محترم غلام ربانی فیاض یکتن دیگر از اعضای پینل در پاسخ به چنین سوال ای که، آیا با درنظرداشت ترکیب قومی در ولایت بغلان می توان قدرت محلی را به شکل عادلانه و همه پزیر توزیع نمود که مورد تایید همگان باشد؛ چنین پاسخ ارایه نمود:
در قدم اول مردم باید به این آگاهی و دانایی و باور برسند که نخبه گرایی قومی و نگاه قومی نسبت به تقسیم نقش و قدرت حلال مشکلات جامعه و مردم نمی باشد همچنان تقسیم قدرت و منابع بر اساس گرایش های قومی بر علاوه ایکه به تقویت حکومت داری ، حاکمیت قانون کمک نمی کند بر عکس سبب نا کارایی و ضعف حکومت داری می شود متاسفانه نظام و دولت افغانستان علی رغم همه تلاش ها و حمایت های جامعه جهانی در خصوص ایجاد، تقویت و گسترش ساختار های دموکراتیک در آخرین دور انتخابات ریاست جمهوری در راستای حکومت داری خوب و سامان دهی نظام و ساختار ها یک عقب گرد فاحش داشته که خود بوجود آمدن حکومت به اصطلاح وحدت ملی باعث به میان آمدن و افزایش نخبه گرایی قومی شده است تا جاییکه دو طرف بنحوی قدرت و منابع اقتدار را میان گروپ های مورد هدف خویش بشکل 50/50 تقسیم نمودند، که این امر بدون شک در تشدد و ترویج نخبه گرایی قومی تاثیرات عمیق ای را گذاشته است. بناء نگاه من بر این موضوع این است که ملاک تقسیم قدرت تنها و تنها شایسته سالاری باشد و نخبه ترین و شایسته ترین افراد بدون در نظرداشت قومیت و گرایش های قومی؛ نظر به دانش وتخصص باشد.
اشتراک کنندگان مناظره مباحث و یک سلسله سوالات را پیرامون موضوع ی برنامه با اعضای پینل مطرح نمودند که از سوی پینالست های محترم پاسخ ارایه گردیده و برای رفع چالش ها به راهکار های عملی اشاره نمودند.
برنامه مناظره ی پس از توزیع اوراق فید بک و خانپری آن توسط اشتراک کنندگان همچنان استقبال دانشجویان با صرف ناشتا که از سوی برنامه تدارک دیده شده بود به پایان رسید.
شایان ذکر است که برنامه مناظره از سوی رسانه محترم تنویر گروپ در ولایت بغلان مورد پوشش قرار گرفت که از این طریق هزار ها بییننده و شهروند بغلان نیز از مزایای برنامه مستفید شدند.