نگاهی به چالش ها و چشم اندازهای كشاورزی در اسپانیا

اسپانیا با بیش از ۴۰ میلیون نفر جمعیت یكی از بزرگترین كشورهای غرب اروپا محسوب می شود. این كشور پنجمین قدرت اقتصادی قاره سبز است و میانگین نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آن در سال های اخیر ۳‎/۶ درصد برآورد می شود. در دهه اخیر همزمان با افزایش جایگاه صنعت در شالوده اقتصادی اسپانیا، بخش كشاورزی بسیار مستعد و توانمند این كشور مورد بی مهری قرار گرفته است و سهم كشاورزی در تولید ناخالص داخلی از ۲۳ درصد در دهه هفتاد به ۳‎/۹ درصد در سال ۲۰۰۶ میلادی كاهش یافته است. با این حال با وجود روند كند اصلاحات كشاورزی، كماكان اسپانیا یكی از بزرگترین صادركنندگان مواد غذایی جهان قلمداد می شود. گفتنی است آب و هوای مدیترانه ای بستر بسیار مناسبی را برای تولید انواع مختلف محصولات كشاورزی در این كشور فراهم كرده است. اسپانیا تولیدكننده سنتی مركبات، زیتون، فرآورده های دریایی، سبزی، نیشكر و مواد لبنی محسوب می شود. در سال های اخیر بخش شیلات این كشور نیز عملكرد مطلوبی داشته است و فرآورده های دریایی نقش بسزایی را در افزایش درآمد ارزی اسپانیا ایفا می كند. شواهد موجود در ارزیابی اقتصادی اسپانیا، مبین این واقعیت است كه این كشور در اجرای تحولات مورد نظر اتحادیه اروپا تاكنون به اهداف مقرر دست نیافته است و از حیث نرخ رشد تولید ناخالص داخلی، اصلاحات زیربنایی، توسعه و تحقیق، تورم و بیكاری از قافله اتحادیه اروپا عقب مانده است. این تأخیر برنامه ریزی در بخش كشاورزی كاملاً مشهود است و پیامدهای آن تأثیر نامطلوبی بر روند رقابت پذیری و سودآوری صنایع كشاورزی گذاشته است. با این اوصاف به نظر می رسد اولویت ارجح در دورنمای توسعه كشاورزی اسپانیا، هماهنگی و سازگاری با ماهیت و محتوای اصلاحات اتحادیه اروپا است. آهنگ توسعه در اسپانیا باید با رقبای اروپایی همخوانی داشته باشد و از این منظر ركود نسبی حاكم بر مجموعه كشاورزی متحول شود. جالب آن كه با وجود وسعت زیاد اسپانیا، سطح اراضی كشاورزی در قیاس با كشورهای كوچك اروپا كمتر مورد بهره برداری قرار گرفته است و از این رو، شمار نیروی كار كشاورزی نیز سیر نزولی دارد. شایان ذكر است هم اكنون ۵ درصد از جمعیت اسپانیا كشاورز هستند. در حال حاضر، با وجود چالش های جدی در بخش كشاورزی، تولید برخی از محصولات همچنان عملكرد مناسبی دارد. میانگین تولید غله در این كشور ۲۲ میلیون تن، گوشت ۵‎/۵ میلیون تن، میوه و سبزی ۳۰ میلیون تن، نیشكر ۶‎/۵ میلیون تن و دانه های روغنی ۲‎/۵ میلیون تن است. ارزش صادرات اسپانیا ۱۶‎/۵ میلیارد دلار و واردات ۱۳ میلیارد دلار تخمین زده می شود. افزون بر آن، حجم صادرات بخش های شیلات و جنگل نیز به ترتیب ۲ و ۲‎/۵ میلیارد دلار است. نگاهی واقع بینانه بر روند مشاركت اسپانیا در سیر تغییر و تحول اتحادیه اروپا مؤید این واقعیت است كه این كشور باید با بهره برداری بهینه از ظرفیت های كشاورزی خود، دوران جدید و متفاوتی را در چارچوب تولید و توسعه بازآفرینی كند و قدرت ابتكار عمل را در رویارویی با رقبای خود به دست آورد.