انواع مادربردها

ارسالی عباس

شكل دهنده ساختار (form factor) هر مادر بورد شكل كلي آنرا توصيف مي كند. يعني چه نوع منبع تغذيه و يا كيسي با آن قابل استفاده است. همچنين معرف ساختار فيزيكي آن نيز هست. براي مثال يك شركت مي تواند 2 نوع مادربورد توليد كند كه اساسا” كاركردي يكسان دارند اما ساختار آنها (form factor) متفاوت است. و تنها تفاوت واقعي ميان آنها طرح بندي فيزيكي آن هاست يعني مكان قرار گيري اجزاي مادربورد و غيره… . در واقع بسياري از كمپاني ها از اين رويه استفاده مي كنند براي مثال يك نسخه baby AT دارند و يك نسخه ATX.

AT and Baby AT

تا همين اواخر نسخه AT و baby AT رايج ترين شكل ساختاري مادربوردها بودند. اين دو نسخه عمدتا” در پهناي مادر بورد با هم فرق دارند بردهاي كامل و قديمي تر AT 12 سانتيمتر پهنا دارند اين بدين معنا است كه نوعا” نميشود آنها را با كيسهاي متداول mini desktop يا mini tower استفاده كرد.
مادربوردهاي بسيار اندكي در بازار وجود دارد كه از ساختار full AT بهره ميبرد. مورد استفاده اين نوع شكل ساختاري مادربورد در مورد كامپيوترهاي قديمي تر مثل 386 يا قبل آن كاملا” متداول تر است.
صرف نظر از محدوديت اين نوع مادر بورد (FULL AT ) در بكارگيري با كيس هاي كوچكتر. مشكل بزرگتر اين است كه درصد زيادي از سطح اين مادر بورد بر روي مكان قرار گيري درايو ها مي افتند كه اين باعث سختي كار در هنگام نصب سخت افزار؛ اشكال زدايي و بروز رساني مي گردد. مادر بوردهاي AT در سال 1997 از رايج ترين هاي بازار بودند. بعد از گذشت 3 سال با فشاري كه شركت اينتل بر بازار وارد كرد نوع ATX بر AT غلبه كرد و از آن موقع رايج ترين نوع شكل و ساختار مادربوردهاي در سيستمهاي كامپيوتري ATX است. فرمهاي AT و baby AT قرار نيست جايي بروند (از بازار خارج شوند) چون هنوز تعداد زيادي كيس AT و منبع تغذيه و مادربورد از اين نوع در بازار وجود دارد. اين نوع كيس هاي به بروز رساني احتياج دارند و به عقيده من ]نويسنده[ حداقل بعضي از شركتها به توليد مادر بورد هايي در اين نوع فرم ساختاري و متناسب با تكنولوژي جديد براي پوشش نياز بازار ادامه خواهند داد.
يك مادر بورد از نوع baby AT8.5 سانت پهنا و اسما” 13 سانتي متر طول دارد. اندازه كوچك شده اين نوع مادر بورد در اغلب كيسها به معني روي هم قرار گيري كمتر اين بورد بر روي درايو ها است.گرچه هنوز مقداري روي هم افتادگي مادربورد و ساير قطعات در جلوي كيس وجود دارد. سه سوراخ پيچ بر روي برد است اولي در قسمت عقبي نزديك شكافهاي bus و كانكتور كي بورد دومي تقريبا وسط برد. و سومي در قسمت جلويي برد جايي كه درايوها پيچ مي شوند قرار دارد.
يكي از مشكلات بورد baby AT اين است كه بسياري از آنها با كاهش اندازه سبب كاهش قيمت خود ميشوند؛ در حالي كه پهنا اين نوع بورد استاندارد است. بوردهاي جديدتر از اين نوع تنها 11 و حتي 10 سانتي مترطول دارد و اين مسئله مي تواند منجر به مشكل شود چون خط سوم سوراخ هاي پيچ مادر بورد با سوراخ پيچ روي كيس روي يك خط قرار نمي گيرد. بعضي شركتها اين خط سوم را از نظر طولي كاهش ميدهند يا بطور كلي آنرا حذف مي كنند. خوشبختانه هميشه مي شود با همان 2 صف اول سوراخهاي پيچ ؛ مادر بورد را روي كيس محكم كرد و بعدا براي رديف سوم از پيچ سر خم استفاده كرد .
مادربوردهاي baby AT با شكل ظاهري شان و وجود يك كانكتور واحدي با سايز كامل كه به مادربورد لحيم شده شناخته مي شوند. اتصال دهندهاي در گاههاي سريال و موازي هم اغلب ضميمه برد است كه بوسيله كابلهايي از ميان كانكتورهاي فيزيكي روي كيس به پينهايي روي مادر بورد وصل ميبشود.
در مادربوردهاي baby AT و AT سوكت پردازش گر اسلاتها و سوكتهاي حافظه در قسمت جلوي مادر برد. و كارتهاي توسعه جوري طرحراحي شده كه در طول آنها قرار مي گيرد. زماني كه اين مادر بوردها در حدود 10 سال قبل توليد ميشد. كارايي خوبي داشتند؛ چيپهاي حافظه و پردازشگر كوچك بودند و همراه برد بودند (جدا نبودند) و وجود مانع بدليل كمي جاي روي مادر بورد مشكلي نبود. اما الان ما حافظه هايي روي سوكت SIMM/DIMM داريم كه مستقيما هم بر روي مادر بورد وجود ندارند و پردازندهاي بزرگتري با فن ها و هيت سينك هاي بزرگي كه بر روي آنها سوار ميشود. چون پردازنده در همان جاي (شكافهاي حافظه) هست نتيجه اين ميشود كه هيت سينك و فن پردازنده جاي 3 شكاف توسعه را روي مادر بورد مي گيرد . بسياري از فرمهاي جديد مادربوردهاي AT سوكتهاي SIMM/DIMM را از سر راه برداشته اند اما مشكل جايگيري پردازنده هنوز هست. فرم ATX براي حل همين مشكل طراحي شد.

ATX and Mini ATX

ساختار ATX بعد از سالها؛ تغير چشمگيري در طراحي كيس و مادر بورد بود؛ كه توسط شركت اينتل در سال 1995 انجام گرفت. بعد از 3 سال؛ سرانجام ساختار ATX بر AT غلبه كرد و الان به عنوان انتخاب پيش فرض براي سيستمهاي نوين در نظر گرفته مي شود. گرچه هنوز مادربوردهاي AT بخاطر سازگاريشان با سيستمهاي قديمي خانگي و سيستمهاي موجود در مغازها از انواع رايج هستند. مادربوردهاي Pentium Pro جديد و Pentium II بيشتر از فرم ATX استفاده مي كنند (تعجبي ندارد چون Pentium II جديدترين نوع پردازنده هست و از جديدترين خوانواده چيپستها هم استفاده مي كند). شركت اينتل براي ماركهاي معروف و اصلي بازار؛ مادربورد توليد مي كند و تنها هم از فرمت ATX استفاده مي كند.
فرمت ATX چندين مزيت مهم در مقايسه با فرمهاي قديمي تر مادر بورد دارد. اين نوع فرمت (ATX) بسياري از نارضايتي سازندگان قطعات كامپيوتري را كه مجبور بودند با آن كنار آيند بر طرف مي كند
همانطور كه فرمت baby AT پا به سن گذاشته است به همان نسبت به طور روز افزوني در بر طرف كردن نيازهاي مادربورد هاي جديد و طراحي چيپ ست ها ناتوان شده است . از آن زمان فرمت ATX تغيراتي را نتنها نسبت به مادر بوردها بلكه در طراحي كيسها و منبع تغذيه نيز بوجود آورد. در زير بعضي از اين تغييرات بررسي ميشود.
Integrated I/O Port Connectors (كانكتور پورت درخواست وقفه يكپارچه شده با مادربورد):
مادربورد Baby ATسرهاي كانكتوري روي خود دارند كه با كابلي كه به آنها وصل ميشود موجب اتصال آنها با درگاههاي سريال و موازي كه روي كيس پيچ شده مي گردد. اما ATX اين كانكتورها را مستقيما بصورت لحيم شده روي خود دارد كه موجب سهولت نصب؛ كاهش قيمت تمام شده ؛پايداري بيشتر و استاندارد بودن بيشتر مادربورد ميشود.
Integrated PS/2 Mouse Connector (درگاه اتصال موس PS/2 يكپارچه با مادربورد):
در بسياري از مادر بوردهاي نوع baby AT يا پورت موس PS/2 وجود ندارد يا اگر شما نياز داشته باشيد درست مانند همان كانكتورهاي سريال و موازي بايد بوسيله يك كابل از سري كه روي مادربورد براي درگاه PS/2 هست آنرا به درگاه موس روي كيس وصل كنيد.در صورتي كه فرمهاي ATX اين پورت PS/2 را روي خود مادربورد دارند.
Reduced Drive Bay Interference (واسط ديسك گردان ساده شده):
چون اين نوع فرمت (ATX) ضرورتا نسبت به فرم BABY AT 90 درجه چرخش در محل قرار گيري دارد خيلي كمتر با محل قرار گيري درايو ها تداخل پيدا مي كند و نتيجتا دستيابي راحتر و خنك ماندن بيشتر بورد را موجب ميشود.
Reduced Expansion Card Interference (كاهش واسط هاي كارتهاي توسعه):
سوكت پردازنده و اسلاتها و سوكتهاي حافظه از قسمت جلويي برد به قسمت سمت راست برد نزديك منبع تقذيه اتقال داده شده است. اين جابجايي مشكلي كه بردهاي نوع AT در كمبود جا داشته اند را برطرف كرده و اجازه استفاده از كارتهايي با طول زياد را در بيشتر شكافهاي باس (PCI SLOT) ميدهد.
Better Power Supply Connector (كانكتورهاي بهتر براي منبع تغذيه):
مدل ATX از يك كانكتور 20 پيني بجاي 2 كانكتور 6 پيني روي BABY AT كه به دليل شباهت زياد باعث سردرگمي هم ميشود؛ بهره ميبرد. در مدل ATX شما ديگر شما خطر برعكس زدن كابل كه اكثر كاربران خانگي با آن آشنا هستند و منجر به صدمه به مادربورد ميشود را نداريد.
“Soft Power” Support (پشتيباني از خاموش كردن امن):
منبع تغذيه در مدلهاي ATX از طريق ارسال سيگنال از مادر بورد روشن و خاموش مي شود نه بصورت كليد خاموش و روشن فيزيكي. و اين موجب ميشود كه سيستم از طريق نرم افزاري روشن يا خاموش شود و اين مديريت بهينه منبع تغذيه و برق رساني را بدنبال دارد. براي مثال با يك مدل ATX شما مي توانيد ويندوز 98 را برنامه ريزي كنيد كه هنگامي كه دستور خاموش كردن سيستم را به آن ميدهيد سيستم واقعا خاموش شود.
3.3V Power Support (پشتيباني از ولتاژ 3.3):
مادر بوردهاي مدال ATX از جريان برق 3.3 ولت منبع تقذيه پشتياني مي كنند . اين ولتاژ در بيشتر پردازندهاي جديتر مورد استفاده است و موجب صرفه جويي در هزينه ميشود زيرا نياز براي تغيير جريان از 5 ولت به 3.3 ولت از ميان رفته است.
Better Air Flow (تهويه هواي بهتر):
منابع تغذيه مدل ATX طوري طراحي شده اند كه جريان هوا را بجاي بيرون فرستادن به درون كيس مي دمند. اين بدين معناست كه جريان هوا بجاي مكيده شدن به داخل از شكافهاي كوچك كيس به بيرون ميزند و اين مانع جمع شدن گرد و غبار بر روي قطعات مي گردد. بعلاوه چون سوكت پردازنده روي مادربورد درست كنار منبع تغذيه است. فن مورد استفاده براي منبع تغذيه ميتواند باعث خنكي پردازنده هم بشود. در بسياري از حالات اين مورد مي تواند باعث برطرف كردن نياز به فن پردازنده شود (البته بصورت بدي غير قابل اطمينان است). در هر صورت خصوصيات مدل ATX اين اجازه را به فن ميدهد كه جريان هوا را به داخل يا خارج كيس هدايت كند.
Improved Design for Upgradeability (طراحي بهينه براي قابليت ارتقا پذيري بيشتر):
به طور خلاصه چون مدل ATX جديترين طراحي را دارد. گزينه اي براي آينده در نظر گرفته ميشود. علاوه بر آن طراحي آن قابليت ارتقا را آسانتر مي نمايد زيرا در اين نوع مادربورد دسترسي به اجزاي مادربورد بسيار راحتر و موثر تر است.

 

درباره abbas

اینرا هم چک کنید

کارگاه آموزشی وبلاگ سازی و رسانه های اجتماعی از سوی مجله فانوس در ولایت بلخ برگزار شد

مجله فانوس به سلسه برنامه ها و فعالیت های ظرفیت پروری و حمایت جوانان و …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *