ارسالی: محمدادریس غوث زاده ادیب
معدن مس عینک در منطقه ی بنام عینک مربوط به ولسوالی محمد آغه ولایت لوگر در 30 کیلومتری جنوب کابل و شاهراه بین المللی تورخم – اسلام قلعه موقعیت دارد. معدن مذکور بزرگترین معدن مس درافغانستان و دومین معدن مس در جهان می باشد. سه معدن مس در این کشور شناسایی شده، معدن مس عینک ولایت لوگر، معدن مس بلخاب در ولایت سرپل و معدن مس و طلای زرکشان ولایت غزنی. دولت افغانستان امیدوار است که در بهره برداری ازمس عینک سود سرشار نصیبش شود.
وحیدالله شهرانی وزیر پیشین معادن کشور گفته است:
پیشبینی من این است وقتی که تولیدات عینک به همان حد عظمی اش برسد سالانه درقرارداد250تن ذکر شده عواید حکومت افغانستان البته به این ارتباط می گیرد که قیمت مس دربازار بین المللی چقدر است .
او همچنان گفت که درحدود 300الی400 میلیون دالر تنها عواید حکومت خواهد بود،بشکل مستقیم وغیرمستقیم بین 10تا15 هزار شغل درداخل خودافغانستان ایجاد می شود.
افغانستان برای استخراج پرهزینه وحرفوی مس توانایی کافی ندارد و این کار را به یک شرکت چینائی واگذار کرده که شرکت چینائی (mcc)به تاریخ 25 اپریل سال 2008 م توانست قرارداد را به منظور استخراج این معدن با وزارت معادن افغانستان به امضا برساند. شرکت نامبرده در مرحله اول 2,898 میلیارد دالر درین پروژه سرمایه گزاری کرد. این تنها منبع اقتصادی برای کشور نیست، بلکه برترین منبع فرهنگی وتاریخی نیز شمرده می شود.
عبدالقدیر تیموری ریئس اداره باستان شناسی افغانستان در این باره دید دیگری دارد، او می گوید :ما در دو جبهه قرارمی گیریم یکی جبهه اقتصادی و دیگری جبهه فرهنگی و تا حد آخر کوشش مان به همین است که آثار تاریخی از مس عینک بیجای نشود یعنی ازبین نرود و قبلا تفاهم صورت گرفته، جاها تثبیت و تمام آثار ثبت و راجستر خواهد شد. همچنان داکترعبدالولی رییس شورای ولایتی لوگرگفته است ما در ولسوالی محمدآغه مکانی را درنظر گرفته ایم تا آثار تاریخی و فرهنگی عینک را به آنجا انتقال بدهیم که ازهرنگاه درامان باشد.
وزارت معادن ساحه مس موجود درعینک را 11,3 میلیون تن متریک خواند ودرحدود 17 میلیون تن متریک پیشبینی کرد.
درعینک نه تنها مس بلکه 7700 تن نقره ،600 هزار تن کوبالت ومقدار محدود طلا نیز وجود دارد.
باآنکه مقامات محلی ادعا دارند که کار گران از باشندگان ولایت لوگرباشند اما اعتراضات وجود دارد که نشان می دهد یک تعداد محدود از باشندگان و جوانان بیکاراین ولایت در معدن عینک استخدام شده اند .
عبدالمجید یک تن از کار گران گفته است :
بسیارخوشحال هستم که زمینه کار درداخل کشور برایم مساعد شد و حال به خوبی میتوانم به نیازهای خانواده ام رسیدگی کنم .
شایسته گل کارگر دیگری این پروژه گفته است : استخراج این معدن در بلند بردن سطح اقتصاد کشور رول عمده خواهد داشت و با مساعد کردن زمینه کاری در چنین معادن از رفتن جوانان برای یافتن کار به کشورهای همسایه جلوگیری می کند.
عینک ولایت لوگر یکی از مناطق باستانی افغانستان است. درین منطقه ساختمان های وجود دارد که قدامت آن ها به تمدن بودایی یعنی قرون اول تا هشتم میلادی بر می گردد در ساختمان های آن مجسمه ها و بعضی از ظروفی وجود دارد که نشان می دهد قبل از اسلام ساخته شده است .
باستان شناسان می گویند که سابقه استخراج مس از این معدن به حدود 2000 سال پیش می رسد.