مجله فانوس توانمندسازی جوانان از طریق رسانه
مطالب مرتبط
ارسالی نوریه
نمونه سوالات سنگ شناسی قسمت آذرین
.1. سنگ را تعریف کنید ؟
سنگ را زمین شناسان مختلف بطرق متفاوتی تعریف کرده اند . بعضی از این تعریف ها مختصر و جامع است و برخی مفصل می باشد . مثلا برونیار در سال 1813 را چنین تعریف می کند .
« من تمام توده های بزرگ صخره ای ، نمکی ، قابل اشتعال یا فلزی را که در ساختمان زمین داخل می شود سنگ می نامم » . در انتهای دیگر این طیف مختصرترین تعریف سنگ به صورت زیر داده شده است :
« سنگ عبارت از یک جسم طبیعی همگن است که از یک یا مجموعه ای از چند کانی تشکیل شده باشد » .
.2. کانی را تعریف کنید ؟
کانی عبارت از ماده طبیعی آلی یا معدنی می باشد که ترکیب شیمیایی آن بین حدود اختیاری معینی تغییر می کند و دارای خواص فیزیکی معین و مشخصی است .
.3. چرا باید آب را جزکانی و هم سنگ ها محسوب کرد ؟
با متعاریف فوق ملاحظه می شود که باید آب را جزء کانیها و نفت خام را جزء سنگها طبقه بندی کرد ولی معمولا ، هم کانیها و هم سنگها مواد جامد می باشند ، نه به آب کانی گفته می شود و نه نفت را جزء سنگها بشمار می آورند .
.4. چرا نباید نفت را جزء سنگ تعریف کرد ؟
ولی معمولا ، هم کانیها و هم سنگها مواد جامد می باشند نه به آب کانی گفته می شود و نه نفت را جزء سنگها بشمار می آورند .
.5. سنگ شناسی توصیفی را تعریف کنید ؟
سنگ شناسی توصیفی قسمتی از سنگ شناسی است که در آن راجع به ترکیب ، مشخصات و طبقه بندی سنگها صحبت می شود . در سنگ شناسی توصیفی بسته به دقت مورد نظر از چشم غیر مسلح ( یا حداکثر با ذره بین دستی) ، میکروسکوپ ،تجزیه شیمیایی ، دیفراکسیون اشعه X و … استفاده به عمل می آید .
.6. ردیف تبلور کانی ها را در سنگی بنام گرانیت به ترتیب به ترتیب بنویسید ؟
کوارتز ، ارتوز ، میکروکلین ، الیگوکلاز ، بیوتیت ، هورنبلند و احتمالا آپاتیت و اسفن.
.7. خشکی ، دریا ، pH و Eh فاصله ، سرعت حرکت منشاء واژه های بالا را فقط نام ببرید ؟
.8. طبقه بندی عمومی سنگها را فقط نام ببرید ؟
.1. سنگهای آذرین .2. سنگهای رسوبی .3. سنگهای دگرگونی
.9.اگر سنگهای آذرین را در مسیر حمل و نقل قرار دهیم سنگی به نام سنگهای رسوبی بوجود می آید .
.10. اگر 95% از سطح زمین را سنگهای رسوبی 5% آن به سنگهای زیر بستگی دارد ؟
.1. سنگهای رسی 65% .2. سنگهای ماسه ای 20 تا 25 درصد .3. سنگهای کربناته 10 تا 15 درصد .4. بقیه 5 درصد
.11. چهار عنصر مهم که در پوسته زمین بیشتر از بقیه یافت می شود ؟
.1. اکسیژن .2. سیلیسیم .3. آلومینیم .4. آهن
.12. در جدول ترکیب پوسته زمین از عنصر Ca و Mg به ترتیب در ردیف 5 و 7 قرار دارد در صورتی که در جدول ترکیب متوسط پوسته زمین از نظر اکسید ها MgO و CaO به ترتیب در ردیف 6 و 7 قرار دارد علت این امر چیست ؟ ( محاسبات کلارک و گلدشمیت) .
.13. کانی هایی که فقط در سنگهای آذرین وجود دارد نام برده و فرمول شیمیایی آنها را در صورت امکان بنویسید ؟
.1. ارتوز .2. پرتیت .3. میکروکلین .4. پلاژیوکلاز .5. کوارتز .6. نفلین
.7. لوسیت .8. هورنبلند .9. اوژیت .10. بیویت .11. موسکوویت .12. الیوین
.13. شیشه .
.14. ماگما ، صعود ماگما ، مسیر ماگما را تعریف کنید ؟
.15. ساخت (Structure) بافت (Texure) را تعریف کنید ؟
ساخت : خصوصیاتی از یک سنگ است که بتوان آن را روی نمونه نسبتا بزرگ یا اینکه در روی زمین مشاهده کرد . مثلا منطبق بودن یا وجود لایه بندی حاصله از جریان گدازه ها را باید جزء ساخت این سنگها طبقه بندی کرد .
بافت : وقتی از دانه بندی سنگها ، شکل ، درجه تبلور و اندازه این دانه ها و ارتباط بین اجزاء و دانه های مختلف سنگ صحبت می کنیم موضوع بافت سنگ مورد نظر خواهد بود در بیشتر حالتها بافت سنگها را می توان با چشم روی نمونه های کوچک مشاهده کرد ولی برای تشخیص عده ای از بافت ها لازم است از میکروسکوپ استفاده شود .
.16. آیا شماپدیده بالشی را جزء ساخت یا بافت می دانید یا علت را بگویید ؟
جزء بافت می دانیم عده ای از سنگهای آذرین را فقط می توان در مقیاس بزرگ و در روی زمین مشاهده کرد که خود به خود قابل استفاده در سنگ شناسی توصیفی نیستند .
.17. چرا باید در تشخیص سنگهای آذرین بافت جریانی را شدیدا مورد احتیاط قرار داد؟
.18. تفاوت بافت جریانی در سنگهای آذرین و دگرگونی را بگوید ؟
بافت جریانی در سنگهای دگرگونی حتما جهت دار هستند .
.19. چرا گاهی اوقات حرارت در سنگ آذرین 1000 درجه سانتی گراد می رسد اما اثری از بافت دگرگونی مشاهده نمی شود ؟
اولین دلیل اینکه فشار در سنگهای دگرگونی عامل اصلی است . دومین دلیل اینکه چون تبلور در سنگ باعث باعث مسدود شدن خلل و فرج می گردد و سنگ به صورت توده ای بدون نفوذ و حتی بدون آب در می آید ، و از طرفی فرآیند دگرگونی در محیطهای خشک بسیار کند صورت می گیرند .
.20. در تبلور بلورهای مختلف از یک سیال (مایع) نرخ تشکیل نطفه های بلور ، غلظت یا گران روی ماگما ، سرعت یا نرخ رشد بلورها دخالت دارند .
.21. رابطه نرخ تشکیل نطفه بلور با سرعت تشکیل بلور هم معنا است ؟
.22. سیستم درزه های مکعبی و یا لوزوجهی در بسیاری از سنگهای آذرین دیده می شود .
.23. تعریف سرعت تشکیل نطفه بلور در رابطه با تعداد نطفه های بلور را بنویسید ؟
تعداد نطفه های تبلور که در واحد زمان در واحد حجم سیال تشکیل می شود .
.24. با سرد کردن سیال ابتدا به کندی و سپس به سرعت افزایش می یابد تا به یک بیشینه(ماکزیمم) می رسد و از آن پس به سرعت زیاد کاهش یافته و به صفر می رسد .
.25. هر چقدر مقدار سیلیس در ماگما بیشتر باشد ، غلظت آن هم بیشتر خواهد بود . که با افزایش Al2O3 بیشتر و با افزایش FeO و MnO کاهش می یابد .
.26. بطور کلی غلظت اولیه ماگما به ترکیب آن بستگی دارد .
.27. افزایش شدید غلظت سیال معمولا (ولی نه همیشه) منطبق بر ماکزیمم نرخ تشکیل نطفه های بلور در سیال است . و یک رابطه ریاضی برای آن معادل سازی کنید .
.28. شمای رابطه بین درصد سیلیس و غلظت ماگما را بطور شماتیک رسم کنید و بنویسید در آن درصد معین سنگ چه نام دارد ؟
گرانیت نام دارد .
.29. زمان رشد بلور تابع ترکیب شیمیایی و شکل تبلور بلور و دما است .
.30. بافت های اسفرولیتی ، فلسیتی و پرفیری از مهم ترین بافت های سنگهای آذرین است . که تفاوت آنها در نرخ رشد بلورها و نرخ تشکیل بلورها است .
.31. اورانیوم در کدام نوع سنگهای آذرین است و فاکتور فرسایش چه مقدار در جایگزینی اوانیوم تاثیر دارد ؟
در سنگهای سیلیسی دیده می شود .
.32. تفاوت فول اسفرولیتی و اسفرولیتی را در رابطه با بافت های ایجاد شده بطور مختصر بنویسید ؟
.33. واژه های زیر را به فارسی ترجمه کنید ؟
.1.undercooling = تبلور .2. pitchstone = پیچستن .3. Holocrytalline = تمام بلورین
.4. Holohaline= تمام شیشه ای .5. Mero-Meso-or Hypo-Crystline= نیمه بلورین
.34. تفاوت بافت فانریتیک و آفانیتیک را بنویسید ؟
اگر بلورهای سنگ با چشم غیر مسلح یا به کمک ذره بین دستی قابل رویت باشند گوییم سن دارای بلورهای فانریتیک است و اگر بلورها با چشم مشاهده نشود آن را آفانیتیک گوییم . بدیهی است که امکان دارد قسمتی از یک سنگ آفانی تیک و بقیه آن فانریتیک باشد . سنگهای آفانیتیک ممکن است تمام بلورین ، نهان بلورین یا شیشه ای باشند .
.35. واژه های زیر را به فارسی ترجمه کنید ؟
.36. منشاء بافت های حفره ای ، بادامکی ، نواری گنیسی ، تراکیتی ، گرافیکی ، پرلیتی را بنویسید ؟
خیلی از سنگهای آتشفشانی دارای بافت حفره ای می باشند که این حفره ها در نتیجه خروج گاز از ماگمای نیمه جامد بوجود آمده اند .
وقتی حفره های بوجود آمده در سنگهای آتشفشانی با مواد ثانوی پر شوند این حفره های پر شده را بادامک می نامند و بافت حاصله به نام بافت بادامکی نامیده می شود .
در بعضی سنگهای عمیق توازی کانیها مشاهده می شود که بافت نواری یا گنیسی را بوجود می آورد . اکثرا این بافتها بعلت حرکت بلورها در داخل ماگمایی که هنوز به صورت سیال بوده است بوجود می آید ولی گاهی هم نظیر این بافتها در نتیجه دگرگونی در سنگهای آذرین بوجود می آید که بایستی سعی کرد سبب اشتباه نگردد .
واژه بافت تراکیتی وقتی بکار می رود که تیغه های سانیدین بصورت موازی قرار گرفته باشد و چنان که از اسم آن بر می آید این بافت در تراکیتها ، تراکی داسیت ها
و تراکی ریولیت ها بیشتر دیده می شود .
یکی از مشخصه های سنگهای پگماتیتی و گرانوفیرها بافت گرافیک است . در این بافت دانه های بزرگ فلدسپات پتاسیم ، تعدادی بلورهای کوارتز بی شکل را احاطه می کنند و در نتیجه مقطع سنگ به صورت نوشته های خط میخی در می آید . گرچه کوارتز و فلدسپات پتاسیم معمولترین این مجموعه هستند ولی گاهی مجموعه های از قبیل کوارتز – پلاژیوکلاز ، کوارتز – تورمالین ، نفلین – فلدسپات ، مانیتیت – فلدسپات به این شکل دیده می شود .
در اغلب سنگهای شیشه ای شکستگیهای ریز و متحد المرکزی مشاهده می شود که به علت سرد شدن بوجود آمده اند و ساخت یا بافت پرلیتی را بوجود می آورند .
.37. در بافت اسفرولیتی شکستگی های شیشه ای و گاهی متحدالمرکز وجود دارد که از جلای شیشه ای آن می توان به جوانی آن سنگ یا پیری آن پی برد .
.38. پومیس نوعی سنگ خروجی که حفره های آن با هم ارتباط ندارند به همین دلیل روی آب به حالت شناور باقی می ماند .
.39. اگر تیغه های سانیدین به صورت موازی قرار گرفته باشد بافت تراکیتی را به وجود می آورد .
.40. اگر بلورهای درشت اولیه در نقاط معینی دور هم جمع شوند بافت گلومروپرفیریتیک می نامیم .
.41. اگر بافت سنگ صدر درصد آفانیتیک و رنگ آن سیاه باشد سنگ به نام ترپ خوانده می شود .
.42. سنگ فانریتیک غیر پرفیری به نام گابرو و سنگ فانریتیک پرفیری به اسم پرفیر گابرو خوانده خواهد شد .
.43. اگر تیغه های پلاژیکلاز و بلورهای پیروکسن (اوژیت یا دیالاژ) تشکیل شده باشد و یکی از کانی ها دیگری را احاطه کرده باشد آن بافت به نام دیابازیک است که در این بافت پلاژیوکلاز و پیروکسن تقریباً هم زمان و با هم متبلور شده اند .
.44. اگر تبلور بلورها مزاحم یکدیگر باشند بافت گابرویی را بوجود می آورد مانند کانی کوارتز در سنگ گرانیت .
.45. یکی از مشخصات سنگهای پگماتیتی و گرانوفیرها بافت گرافیک است .
.46. اگردو کانی در نتیجه تبلور توام با یکدیگر بافت گرافیکی را بوجود بیاورند اصطلاحاً می گویند این دو کانی به نسبت اوتکتیکی با یکدیگر متبلور شده اند و معمولا کوارتز و فلدسپات این نسبت نتیجه جانشینی قسمتی از یک کانی به وسیله کانی دیگر است .
.47. در داخل ماگما هنگام صعود قطعاتی از سنگهای مجاور در داخل آن بیافتد و هضم نشود بافت زینولیتی را بوجود می آورد .
.48. بافت پرتیتی را در زیر میکروسکوپ تعریف کنید ؟
.49. بافت بافت اُربیکُلار را تعریف کنید ؟
دوایر متحدالمرکزی که دارای الیوین و پیروکسن است و معرف زمان تبلور بسیار نزدیک بهم است ( یعنی رشد بلوری می تواند باعث جلوگیری رشد بلور دیگر شود .)
.50. جنس ماگما های سنگهای آذرین نیمه عمیق معمولاً چیست ؟
آندزیتی
.51. واژه ملا در سنگهای آذرین به چه سنگهایی اطلاق می شود ؟
معمولا به سنگها با بافت تیره گفته می شود .
.52. در سری بوون شاخه ی راست از خانواده پیروکسن و هم برابر آن در خانواده فلدسپات ها را مشخص کرده و نام بافت مربوط را بنویسید ؟
.53. تبدیل شدن فلدسپات به تورمالین و توپاز از نوع دگرسانی در نتیجه محلولهای گرم اسیدی می باشد .
.54. اگر فلدسپات ها را فقط با حرارت دگرسان کنیم کیلواژ باز می شود .
.55. در طبقه بندی حوهانسن سنگهایی که بیشتر از 95% کانی مافیک دارند سنگهای فوق بازی (الترابازیک) معروف است .
.56. در طبقه بندی شِند سنگهایی که کمتر از 30% کانی مافیک داشته باشند سنگهای لوکوکراتیک معروف است .
.57. واژه هیپر ملانیک را تعریف کنید ؟
سنگهایی که بیش از 95% آنها را کانی های مافیک یا تیره تشکیل داده باشند البته بر طبق نظریه شِند .
.58. از عمق به سطح خاصیت شیمیایی سنگها اسیدی می شود و بر طبق نظریه گُلدیک اگر این سنگها به سطح زمین برسد دارای مقاومت کمتری در مقابل هوازدگی هستند .
.59. ذوب متناقص را تعریف کنید و در چه صورت پر سیلیس تر از مادر خواهد بود ؟
حرارت دادن بعضی از مواد در یک درجه معینی که ترکیب بدست آمده با ترکیب شیمیایی جسم اول متفاوت باشد (این در حالی برقرار است که فاز جامد و مایع داشته باشد) و نمونه آن ارتوکلاز در حالتی از ذوب همراه با لوسیت (کانی فاقد کوارتز) همراه با مایعی کوارتزدار بیشتر از اتوکلاز . درصورتی که فشار در جهت عکس دما باشد .
.60. در چرخه ژئو شیمیایی انرژی شیمیایی از پتاسیل بیشتر به سمت پتاسیل کمتر جریان دارد .
.61. نقطه Anatex را تعریف کنید ؟
حداقل درجه حرارت برای به وجود آمدن فرآیندهای ئگرگونی 300 درجه بوده و آغاز نقطه آناتکس Anatex می باشد .
.62. دمای گدازه را به چند روش اندازه گیری می کنند نام برید ؟
دمای گدازه ها را به دو راه اندازه می گیریم یکی اندازه گیری با دماسنج نوری و دیگری اندازه گیری دمای گدازه ها در سطوح مختلف با استفاده از ترموکوپل ها .
.63. امروزه همه زمین شناسان قبول دارند که ماگمای بازالتی از ذوب جزیی آن چه پیرولیت نامیده می شود و ماگمای گرانیتی و آندزیتی در نتیجه ذوب پوسته قاره ای در بالای زون فرورانش و اختلاط آن با ماگمای بازالتی به وجود می آید .
.64. منابع فشار وارد بر ماگما را بطور خلاصه بیان کنید ؟
.1. فشار لیتوستاتیک یا ایست سنگی
.2. فشار آب
.3. فشار تکتونیکی
فشار لیتوستاتیک در حقیقت فشار ستون سنگی است که روی ماگما قرار دارد و بنابراین تابع عمق تشکیل ماگماست .
در زیر پوسته اقیانوسی باید فشار ستون آب اقیانوس را هم که جرم مخصوص آن در حدود یک گرم بر سانتی متر مکعب است (عمق متوسط اقیانوس ها 300 متر است) محاسبه نماییم و آن را به فشار لیتوستاتیک اضافه کنیم . در عمق های کم ، فشار آبی که در شکستگیها و درزه های سنگها وجود دارد نیز مهم است . ولی در عمق تشکیل ماگما اصولا چنین شکستگیهایی وجود ندارد و این عامل در این مورد موثر نیست .
اگرچه مقدار نظری فشار تکتونیکی می تواند به حدود 2 تا 3 هزار بار و یا بیشتر از آن نیز برسد ، ولی تصور می رود که معمولا مقدار موثر آن در محل تشکیل ماگما بین 50 تا 200 بار است .
.64. غلظت یا گران روی ماگما را تعریف کنید ؟
بنابه تعریف عبارت است نسبت تلاش برشی (برحسب پاسکال) و نرخ تغییر شکل نسبی است . و واحد عملی غلظت پوآز است ( که برابر 1/0 پاسکال × ثانیه است ) .
.65. سیال ها را به چند دسته تقسیم می کنند ، نام ببرید ؟
سیالهای نیوتونی و غیر نیتونی .
.66. گران روی ماگما بستگی به دما ، فشار ، ترکیب شیمیایی ماگما و مقدار مواد فرار موجود در آن دارد .
.67. رابطه غلظت ماگما با فشار و دما را بیان کنید ؟
بطور کیفی می توان گفت غلظت ماگما متناسب با عکس لگاریتم دماست رابطه غلظت ماگما با فشار مسقیم است . ولی تاثیر فشار خیلی کمتر از دجه تاثیر دماست .
.68. ازدگرسانی فلدسپات ها با محلول های گرم اسیدی چه کانی های شاخصی به وجود می آید ؟
توپاز ، تورمالین .
.69. از دگرسانی فلدسپات ها با محلول های گرم قلیایی چه کانی های شاخصی به وجود می آید ؟
کلریت ، کائولینیت ، گیبسیت ، کلسیت و کوارتز .
.70. ذوب متناقص را تعریف کنید ؟ حرارت دادن بعضی از مواد در یک درجه معینی که ترکیب بدست آمده با ترکیب شیمیایی جسم اول متفاوت باشد . نمونه ارتوکلاز در حالتی از ذوب همراه با لوسیت همراه با مایعی کوارتز دار بیشتر از ارتوکلاز .
.71. تفریق ماگمایی را تعریف کنید ؟
بلورهایی که در مراحل مختلف از ماگما جدا شده و بر اساس نیروی ثقل ته نشین شده و در یک عمق معین جمع می شوند و قادر به ترکیب مجدد با بقیه ماگما نیستند به این روند تفریق ماگمایی گفته می شوند .
