نیلوفر لنگر
نخستین نشست علمی و مناظره ی علمی که در پی سلسله مناظره های دانشگاهی از سوی مجله فانوس در تعدادی از ولایات کشور برگزار می شوند، در شهر مزارشریف با حضور استادان دانشگاه و نزدیک به 50 تن از دانشجویان دانشگاه های مختلف ولایت بلخ، روز پنج شنبه در تالار کنفرانس های دانشگاه ابن سینا برگزار گردید.
این نشست که ساعت 3 بعد از ظهر آغاز شد، نسبت علاقه مندی و درخواست اشتراک کنندگان، الی ساعت 5:30 بعد از ظهر ادامه یافت. در این برنامه، همچنان محمد ابراهیم خیراندیش، رییس شورای ولایتی، و برهان ابدالی، شاعر و نویسنده ی مقیم اروپا، به عنوان مهمان حضور داشتند که پرسش هایی را نیز با اعضای پنل در میان گذاشتند.
در این نشست علمی، چهارتن از استادان دانشگاه، و دانشجویان نخبه ی رشته ی علوم سیاسی از دانشگاه های ابن سینا و بلخ برای ارایه ی بحث در مورد عوامل و پیامدهای بنیادگرایی دینی در افغانستان دعوت شده بودند که هریک: استاد محمد طاهر مفید، آگاه امور دینی؛ استاد امان الله شفایی، نویسنده و پژوهشگر و استاد علوم سیاسی؛ امیرمحمد احساس، دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه ابن سینا؛ و نوریه ندا، دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه بلخ، پیرامون چیستی، چرایی و عوامل و پیامدهای بنیادگرایی دینی در افغانستان صحبت نمودند و در ادامه ی برنامه، فرصت صحبت برای اشتراک کنندگان و ارایه ی پرسش های آنان از مهمانان برنامه نیز داده شد.
استاد محمدطاهر مفید، با اشاره به ریشه ها و خواستگاه اصطلاح بنیادگرایی دینی گفت: “اصلاً خود نفس بنیادگرایی چیزی بدی نیست و نیاز است ما بنیادگرا باشیم، چون در معنی بنیادگرا ما باید به ریشه و اصل برگردیم که اسلام در ریشه و اصل خود هیچ عیب و نقضی ندارد. اما عیب و نقض ها بعداً توسط دیگران به اسلام برچسپ زده شده است.” آقای مفید اضافه کرد: “عده یی اصطلاح بنیادگرایی را در برابر گروه های مانند القاعده، بوکوحرام، طالبان و داعش بکار می برند که بنظر من کاملاً اشتباه و بی جا است. این گروه ها بی بنیادترین گروه های اند که در هیچ باور و دینی نمی گنجند. کشتن آدم ها و تجاوز به ناموس و وطن مردم بنیادگرایی نیست، بلکه کارهای بی بنیاد و ننگ آور است.”
همچنان، استاد امان الله شفایی، نویسنده ی کتاب “جریان شناسی سیاسی تاریخ معاصر افغانستان”، پیرامون چگونگی نفوذ بنیادگرایی در افغانستان صحبت نموده و پیشنیه ی ظهور این اصطلاح را در غرب و قدامت آن را بیشتر از صد سال دانست. به گفته ی استاد شفایی، پیامدهایی عملکرد گروه های بنیادگرا در افغانستان، جنگ های خانمانسوز و نبردهای طولانی میان این گروه ها برای رسیدن به قدرت بوده است. به باور استاد شفایی، گروه های موسوم به مجاهدین که توسط رئال سعودی، دالر امریکایی و روپیه پاکستانی جنگیدند، از جمله ی گروه های بنیادگرا محسوب می شوند که در عقیده ی آنان، کشورهای اسلامی و امت مسلمه باید برگردند به ریشه ها و اصل اسلام قرن هفتم.
استاد شفایی همچنان با اشاره به گروه های بنیادگرا در افغانستان گفت: “آنچه من در مورد بنیادگرایی تحقیق کرده ام، این است که اکنون ما به مرحله ی جدیدی از بنیادگرایی رسیده ایم که نوبنیادگرایی است.” شفایی، ظهور گروه طالبان، داعش و بوکوحرام را نمونه هایی از نوبنیادگرایی دانسته و گسترش این گروه ها را به نفع بشر و جهان ندانست.
در ادامه ی برنامه، امیر محمد احساس، دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه ابن سینا و نوریه ندا دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه بلخ نیز پیرامون بنیادگرایی و تاثیر آن در جامعه ی افغانستان صحبت نموده و گسترش مدارس و مراکز بنیادگرایی دینی که از اصل دین اسلام منحرف شده اند را به ضرر جامعه ی اسلامی دانستند.
در ادامه ی برنامه، برای چندین تن از اشتراک کنندگان نیز فرصت داده شد تا دیدگا های شان را به صورت فشرده در مورد موضوع برنامه ارایه کنند. همچنان برنامه با ارایه ی پرسش های چالش برانگیز از استاد شفایی، استاد مفید و سایر مهمانان پیرامون موضوعات سخنرانی شان تا ساعت 5:30 عصر ادامه یافت.
در آخرین دقایق برنامه، استاد مفید ضمن ارایه ی پاسخ به پرسش های اشتراک کنندگان، بار دیگر به اصطلاح بنیادگرایی اشاره نموده و تاکید نمود که در اسلام هیچ گروه بنیادگرایی وجود ندارد و تمامی گروه های شورشی، بی بنیاد و بیگانه از دستورهای اسلام هستند که فقط به دستور دیگران و با نام اسلام تخریب و کشتار راه می اندازند. او از تمامی دانشجویان خواست تا برای تثبیت ادعاهایش، به قرآن مراجعه کرده و ببینند که آنچه امروز در جهان اسلام از آدرس این دین اجرا می شود، کاملاً مخالف آن اصل و بنیاد دین اسلام است.
در اخیر، مختار وفایی گرداننده ی این نشست علمی، به نمایندگی از اداره ی مجله فانوس از تمامی اشتراک کنندگان سپاسگزاری نموده و مهمانان را به صرف عصریه دعوت کرد.