مجله فانوس توانمندسازی جوانان از طریق رسانه
مطالب مرتبط
ارسالی آسیه
گردن رحم (cervix) چيست؟
گردن رحم قسمت باريك، لوله شكل و تحتاني رحم است كه به طرف مهبل كشيده مي شود. (كلمه cervix در لاتين به معناي گردن است) در شرايط غير حاملگي، گردن رحم به ميران كمي باز است تا اسپرم داخل رحم شود و نيز خون قاعدگي خارج گردد. در زمان حاملگي ترشحاتي اين لوله را پر مي كنند و سد محافظي به نام پلاك موكوسي تشكيل مي دهند. در طي يك حاملگي طبيعي، گردن رحم تا اواخر سه ماهه سوم حاملگي قوامي سفت داشته، طول آن بيشتر است و بسته مي ماند و در سه ماهه معمولا نرمتر، كوتاه تر و متسع شده و براي زايمان آماده مي شود.
نارسايي گردن رحم به چه معناست؟
اگر در شروع حامگي گردن رحم نرم تر، ضعيف تر و يا كوتاه تر از حالت عادي باشد ممكن است بدون ايجاد انقباضات حاملگي، در سه ماهه دوم و يا اويل سه ماهه سوم بر اثر افزايش وزن جنين و افزايش فشار به آن كوتاه و متسع شود. اين وضعيت كه بعنوان “نارسايي گردن رحم” شناخته مي شود مي توانند سبب سقط جنين در سه ماهه دوم، پاره شدن زودرس كيسه آب يا زايمان زودرس (قبل از هفته 37) شود.
تشخيص نارسايي گردن رحم
در گذشته اين عارضه بعد از چندين سقط در سه ماهه دوم و يا زايمان زودرس تشخيص داده مي شد. امروزه، اگر شما در معرض اين عارضه باشيد پزشكتان ممكن است از هفته هاي 16 تا 20 بطور مرتب براي شما سونوگرافي داخل مهبلي (Transvaginal Ultrasound) درخواست كند. اين سونوگرافي ها به پزشك در اندازه گيري طول گردن رحم و كنترل علائم كوتاه شدن زودرس آن كمك مي كند.
در صورتيكه در سونوگرافي هاي متوالي تغييرات قابل ملاحظه اي مشاهده شود، بيمار ريسك بيشتري براي زايمان زودرس دارد و هر چه گردن رحم كوتاه تر باشد ريسك بيمار بيشتر است. البته بايد توجه داشت كه تشخيص اين عارضه كمي مشكل است و در مورد اينكه درمان هاي موجود به جلوگيري از سقط يا زايمان زودرس كمك مي كنند يا خير اختلاف نظر وجود دارد. اما يك فايده هشدار زودرس اين است كه به بيمار فرصت مي دهد از داروهاي كورتيكواستروئيدي استفاده كند. اين داروها مشكلات را در نوزادان نارس به حداقل مي رسانند. در صورتيكه هر يك از علائم زير را مشاهده كرديد بلافاصله با پزشك خود تماس بگيريد:
تغيير در مقدار يا وضعيت ترشحات مهبلي بويژه ترشحات چسبناك يا آبكي
لكه بيني يا خونريزي
دردهاي شبيه به دردهاي قاعدگي
چه كساني بيشتر در معرض خطرند؟
افرادي كه بيشترين خطر متوجه آنهاست عبارتند از:
كسانيكه سابقه سقط بدون علت در سه ماهه دوم و يا زايمان زودرسي كه ناشي از علل ديگر نظير دردهاي زود هنگام و پارگي جفت نبوده دارند. در صورتيكه اين سابقه بيشتر از يك بار تكرار شده باشد احتمال خطر بيشتر است.
كسانيكه اعمالي تشخيصي يا درماني نظير cone biopsy يا LEEP بر روي گردن رحم آنها انجام شده است.
كسانيكه هنگاميكه مادرشان آنها را حامله بوده است از داروي DES استفاده مي كرده است. (در گذشته پزشكان براي جلوگيري از سقط اين دارو را تجويز مي كردند ولي استفاده از آن در دهه 1970 بدليل بي اثر بودن و عوارضي كه بر دستگاه توليد مثل جنين داشت متوقف شد.)
كسانيكه گردن رحم در آنها در طي زايمان هاي قبلي يا مواردي نظير كورتاژ صدمه ديده و يا چندين بار سابقه ختم حاملگي دارند.
كسانيكه گردن رحم در آنها بطور غير عادي كوتاه است.
بيمار چه اقداماتي بايد انجام دهد؟
اگر سونوگرافي نشاندهنده كوتاه بودن گردن رحم باشد و حاملگي قل از هفته 24 باشد، پزشك ممكن است cerclage را پيشنهاد كند. در اين روش دور گردن رحم با نخ مخصوصي بسته مي شود و اين سبب تقويت شدن گردن رحم و بسته ماندن آن مي گردد. البته در مورد بكارگيري اين روش اختلاف نظرهايي وجود دارد.
بعضي تحقيقات جديد مؤثر بودن اين روش را در جلوگيري از سقط، PPROM، و زايمان زودرس جز در موارد معدود زير سوال برده اند. اين روش مي تواند مشكلاتي ايجاد كند كه خود سبب زايمان زوردس هستند. از جمله اين مشكلات مي توان به عفونت رحمي، پارگي كيسه آب، و انقباضات رحمي ناشي از التهاب رحم اشاره كرد.
متخصصين هنوز به اين سؤال پاسخي نداده اند كه آيا فوايد cerclage در موارد خاص به خطراتش مي ارزد يا خير؟ زناني كه به نظر مي رسد از اين روش فايده ببرند آنهايي هستند كه سه بار يا بيشتر بدون پيدا شدن دليل خاصي سقط يا زايمان زودرس داشته اند. در اين بيماران معمولا در هفته هاي 13 تا 16 و قبل از شروع تغييرات گردن رحم، cerclage انجام مي شود. به نظر مي رسد cerclage در اين زمان نسبت به هفته هاي بالاتر حاملگي و زماني كه گردن رحم شروع به تغيير كرده است خطرات كمتري دارد.
cerclage زير بيهوشي عمومي، نخاعي و يا اپي دورال انجام مي شود و بيمار مي تواند همانروز و يا روز بعد به خانه برگردد. به بيمار توصيه مي شود كه چند روزي استراحت كند و در اين چند روز ممكن است خونريزي خفيف و يا انقباضات رحمي داشته باشد. بهتر است بيمار براي مدتي (و يا احتمالا تا آخر حاملگي) آميزش جنسي نداشته باشد. پزشك ممكن است براي جلوگيري از عفونت و يا زايمان زودرس داروهايي تجويز كند و همچنين بيمار تا زمان برداشتن بخيه هاي cerclage كه معمولا هفته 37 خواهد بود از نظر علائم تحت نظر باشد. بيمار معمولاً بعد از هفته 37 نگراني نداشته و بايد منتظر زايمان باشد.
بعضي پزشكان علاوه و cerclage و يا حتي به جاي آن استراحت مطلق را تجويز مي كنند. هر چند شواهد محكمي مبني بر اينكه استراحت مطلق و ماندن در تخت خواب مؤثر است وجود ندارد ولي از نظر تئوري اين كار براي برداشتن وزن از روي رحم ممكن است كمك كننده باشد. بيمار ممكن است از آميزش جنسي هم منع شود.
