مجله فانوس توانمندسازی جوانان از طریق رسانه
مطالب مرتبط
ارسالی سما
كارآفريني روستايي تنها به معناي ايجاد اشتغال براي قشر عظيم روستاييان نيست. بلكه مي‌تواند گامي باشد در راستاي توسعه روستايي ـ كه به گفته بسياري از صاحب‌نظران امر توسعه هم‌ارزش با توسعه اقتصادي است. بنابراين پرداختن به تاسيس شركت‌هايي روستايي، توسعه صنايع تبديلي و توسعه و ترويج تعاوني‌ها و خدمات كشاورزي اقدام مطلوبي در جهت نيل به هدف توسعه روستايي و كارآفريني است. تجربه بسياري از كشورهاي فقير پرجمعيت كه طيف وسيعي از جمعيت آنان را روستاييان و كشاورزان تشكيل مي‌دهند بيانگر اين نكته است كه توجه به مقوله كارآفريني و توسعه روستايي مي‌تواند از ميزان مهاجرت روستاييان به شهرها بكاهد و زمينه‌هاي اشتغال، رفاه و پيشرفت آنان را در همان روستاي محل سكونتشان فراهم آورد. بررسي‌ها و مطالعات نشان داده، اگر در سطح كلان جامعه به اين مقوله بها داده شود و بسياري از امكانات رفاهي و خدماتي فراهم‌آمده براي شهرنشينان در اختيار روستاييان نيز قرار گيرد از مهاجرت روستاييان به شهرها كاسته خواهد شد. شايد به جرأت بتوان گفت يكي از مهم‌ترين ريشه‌هاي بيكاري، رشد بي‌رويه جمعيت و افزايش فقر و فساد در جامعه امروز مهاجرت روستاييان به شهرهاست. از طرفي، جوان روستاييِ بيكاري كه به اميد يافتن شغلي مناسب راهي شهر مي‌شود پس از رويارويي با مشكلات شهرنشيني دچار سرخوردگي مي‌شود و ممكن است براي تامين معيشت خود به مشاغل كاذب و نامناسب رو بياورد. بنابراين در شرايط فعلي پرداختن به توسعه كشاورزي، حمايت از كشاورزان و توليدكنندگان روستايي به شيوه‌هاي متعدد (از قبيل حمايت مالي و اعطاي وام‌هاي كم‌بهره‌ي طولاني‌مدت)، تشويق و تجليل از توليدكنندگان برتر و نمونه در سطح جامعه و معرفي آنها به روستاييان، افزايش تعداد تعاوني‌ها و تشويق روستاييان براي عضويت در تعاوني‌ها و بهره‌مندي از تسهيلات اين نهادها و حمايت از كارآفرينان روستايي (كه در حوزه‌هاي مختلف از جمله دامداري، باغداري، كشاورزي و خدماتي دست به نوآوري زده و فرصت‌هاي بيشماري را از نظر شغلي و غيره براي جوانان روستايي فراهم مي‌كنند) گامي است كه تبعات اقتصادي و اجتماعي ناشي از آن در آينده‌اي نزديك نمود مي‌يابد و مي‌تواند زمينه خودكفايي در توليد بسياري از محصولات، كاهش بيكاري و بهبود وضعيت اقتصادي كشور را فراهم آورد. توسعه شركت‌هاي توسعه شركت‌هاي روستايي و حمايت از راه‌اندازي آنها و افرادي كه قادرند در اين بخش‌ها سرمايه‌گذاري كنند يا طرح‌هاي نو و سودمندي دارند، فرصت‌هاي شغلي بسياري براي جوانان روستايي و نيز جوانان شهري به وجود مي‌آورد. اين راهكار نه تنها در توسعه كارآفريني و روستايي بلكه مهم‌تر از آن در توسعه پايدار كشور تاثيري شگرف خواهد داشت. روستايي و حمايت از راه‌اندازي آنها و افرادي كه قادرند در اين بخش‌ها سرمايه‌گذاري كنند يا طرح‌هاي نو و سودمندي دارند، فرصت‌هاي شغلي بسياري را براي جوانان روستايي و نيز جوانان شهري به وجود مي‌آورد. اين راهكار نه تنها در توسعه كارآفريني و روستايي بلكه مهم‌تر از آن در توسعه پايدار كشور تاثيري شگرف خواهد داشت. از عوامل تاثيرگذار در توسعه كارآفريني روستايي، مي‌توان به توانمندسازي زنان و دختران روستايي و عشايري و نيز ايجاد انگيزه براي خوداشتغالي و كارآفريني اشاره كرد. اگر زنان و دختران روستايي كه قشر عظيم جمعيت روستاها و به همان نسبت جمعيت كشور را تشكيل مي‌دهند به سمت كارآفريني سوق داده شوند و روحيه كارآفريني و مشاركت اجتماعي در آنها تقويت شود. نيل به توسعه روستايي كه زيرمجموعه توسعه پايدار كشور است سريع‌تر محقق خواهد شد. <<<توانمندسازي زنان و دختران روستايي با هدف ترويج كارآفريني>>> الف. ضرورت اجرايي اين طرح زنان و به‌ويژه زنان روستايي در تلاش‌هاي خود جهت كارآفريني با موانع اقتصادي و اجتماعي روبه‌رو هستند. بنابر تحقيقات انجام‌شده در فائو بيش از 75 درصد از جمعيت فقيرترين كشورهاي جهان در مناطق روستايي زندگي مي‌كنند و اين در حالي است كه 70 درصد از جمعيت فقير جهان را زنان تشكيل مي‌دهند و در مجموع سه‌چهارم مرگ‌وميرهاي ناشي از فقر اقتصادي و غذايي متوجه زنان و دختران است. به بياني، چهره فقر بيش از آنكه روستايي باشد، زنانه است. دليل فقر اقتصادي و اجتماعي بانوان روستايي دست‌رسي كم به مدرسه، شغل، درآمد مناسب و نيز برخوردار نبودن از جايگاه اقتصادي و اجتماعي شايسته است. در اين زمينه ايجاد فرصت‌هاي برابر از طريق اصلاح ساختارهاي اجتماعي و فرهنگي براي اين قشر آسيب‌پذير امكان‌پذير است. ب. اهداف و پيامدهاي حاصل از طرح با ايجاد بستر مناسب براي توانمندسازي زنان و دختران روستايي و عشايري كشورمان هدف كلان و حائز اهميتي با عنوان بهره‌مندي مناسب از نيروي عظيم اين قشر محروم در توسعه پايدار محقق مي‌شود. اين هدف با اجراي برنامه‌هاي آموزشي در روستاها و مناطق محروم روستايي عملي خواهد شد. در جريان اين فرآيند (توانمندسازي) اهداف مقطعي و جزئي ديگري نيز در ميان اين قشر تحقق مي‌يابد كه به برخي از آنها اشاره مي‌شود: • تقويت و بازآفريني روحيه خلاقيت و نوآوري در ميان زنان و دختران روستانشين • متنوع‌سازي و افزايش تعداد مشاغل مرتبط با اين گروه • افزايش توان فكري و علمي آنان در جهت تربيت نسل آينده • بالابردن ميزان مشاركت آنان در تصميم‌گيري‌هاي مديريتي و برنامه‌ريزي در سطح روستا و بخش • بهره‌گيري مناسب و بهينه از توان بالقوه دختران جوان روستايي در مسير سازندگي <<<كارآفريني زنان و دختران روستايي در ايران طي چند سال اخير>>> در سال‌هاي اخير در زمينه توسعه و ترويج كارآفريني زنان و دختران روستايي و عشايري اقداماتي انجام شده است. برگزاري دوره‌هاي آموزشي در برخي از روستاها همچون آموزش خياطي، هنرهاي دستي و قاليبافي و تربيت و آموزش زنان و مرداني از روستاها با عنوان مددكار ترويجي كه به شكل داوطلبانه به ارايه كمك‌هاي فكري، فني و مشاوره‌اي به روستاييان در زمينه‌هايي چون كشاورزي و دامداري مي‌پردازند. به ميزان قابل توجهي از مسايل و مشكلات اين افراد مي‌كاهند. برگزاري سمينارها، نمايشگاه‌ها و بازديدهايي براي كشاورزان و روستاييان اين آب و خاك همه و همه اقداماتي‌اند كه در راستاي توسعه كارآفريني به‌ويژه براي بانوان انجام گرفته است. اجراي برنامه‌هايي از قبيل معرفي و تشويق توليدكنندگان برتر و نمونه زن در سطح روستا و جامعه، حمايت از اين افراد با اعطاي وام و تسهيلات مالي و اعتباري ديگري كه در صورت احراز جايگاه برتر به هر يك از اين افراد تعلق مي‌گيرد گام‌هايي است كه تاكنون به منظور ترويج كارآفريني و خوداشتغالي زنان در سطح روستاهاي كشور برداشته شده است. <<<كارآفريني روستايي و زنان كارآفرين روستايي در چند كشور جهان>>> الف. فيليپين و مشاركت زنان و دختران در توسعه روستايي تشكيل باشگاه بهينه‌سازي روستا؛ انجمن بهينه‌سازي در سال 1934 ميلادي توسط سازمان ترويج اين كشور تشكيل شد. اين انجمن با استقبال چشمگير روستاييان مواجه گرديد. از اهداف اين باشگاه ايجاد تشكلي از زنان و دختران روستايي براي توسعه روستاي خود و بالابردن اعتمادبه‌نفس افراد عضو باشگاه بوده است. در اين باشگاه مهارت‌هاي مورد نياز جهت شكل‌گيري شخصيت به آنها آموزش داده مي‌شود تا در مسير تحقق هدف توسعه و ايفاي ديگر نقش‌هاي محوله (از جمله همسربودن و مادربودن) فعال باشند. ب. بنگلادش؛ تحول در نظام بانكداري گامي در جهت توسعه اقتصادي جيمر النسا، زن سي‌وهشت‌ساله خانه‌داري بوده كه زني شاغل تبديل شده است. او در يكي از روستاهاي كشاورزي واقع در شمال داكا ـ پايتخت بنگلادش ـ زندگي مي‌كند. اين زن به روستايياني كه هنوز از جاده‌هاي خاكي براي رفت و آمد استفاده مي‌كنند، خدمات مخابراتي ارايه مي‌دهد. تلفن كه براي بسياري از ثروتمندان بنگلادش امتياز محسوب مي‌شود به اين زن روستايي كه چهار فرزند دارد، كمك مي‌كند سود معقولي از مرغداري‌‌اش به دست بياورد. به كمك تلفن همراه، او مي‌تواند از قيمت جوجه‌ها در بازار مطلع شود. او پس از گرفتن وام از گرامين‌بانك اين تلفن را خريداري كرد. يكي از چهار اپراتور تجاري تلفن‌هاي همراه بنگلادش گرامين‌فون است كه با اعطاي تلفن همراه به زنان فقير روستايي گام شگفت‌انگيزي برداشت و از اين طريق نسبت به كمپاني‌هاي ديگر پيشگام شد. گفتني است، اين شركت اپراتورهاي تلفن همراه خود را از ميان وام‌گيرندگان بانك گرامين انتخاب مي‌كند. اين افراد استعداد شغلي خود را به نحو عالي به اثبات رسانده‌اند و با بازپرداخت به موقع وام، اعتباري كسب كرده‌اند. براي روستاييان اين منطقه تلفن وسيله‌اي لوكس نيست؛ ابزاري است براي توسعه اقتصادي سرزمينشان. پروفسور محمود يونس مبتكر طرح بانك گرامين است. اين بانك در سال 1983 توسط وي تاسيس شد. دكتر يونس شيوه اعطاي وام را با دادن وام به افراد بسيار فقير دستخوش تحول كرد. با چنين روشي كه مبتني بر وام‌هاي گروهي است، او توانست بسياري از افراد محروم را قادر كند كه از طريق كارآفريني، بر فقر مضاعف و خانمانسوزشان غلبه كنند. اين وام‌گيرندگان مردان و زناني بدون زمين هستند كه بايستي براي دريافت وام بدون وثيقه گروه‌هاي پنج‌نفره تشكيل دهند. اين وام‌ها براي انجام هر فعاليت درآمدزايي به كار مي‌روند. پيش از دريافت وام افراد وام‌گيرنده بايستي دوره آموزشي يك تا دو هفته‌اي را درباره فلسفه بانك گرامين و قواعد و قوانين آن سپري كنند. پس از آن اعضاي گروه قبل از به رسميت شناخته‌شدن گروه آزمون مي‌دهند. در خلال آزمون، اعضا بايد كاركنان بانك را از صداقت و مجربيت خود مطمئن كنند و درك صحيح خود از مقررات و روش‌هاي بانك را به اثبات برسانند. وام‌هاي جمعي پرداخت‌شده براي صد نوع كار مختلف استفاده شده است. <<<پانويس‌ها>>> 1. Grameen Bank 2. Grameen Phone 3. Yunus: پروفسور محمود يونس مبتكر طرح بانك گرامين در سال 1988 م جايزه صلح بين‌المللي اينديراگاندي را از رئيس جمهور هند در كاخ دهلي نو دريافت كرد. <<<منابع>>> ـ صابر، فيروزه “راه‌هاي توسعه كارآفريني زنان در ايران، راه‌كارهاي تواناسازي زنان در راستاي برابري اقتصادي، اجتماعي و سياسي در ايران”، تهران، انتشارات روشنگران، 1381. ـ نجفي، ميترا؛ “مجموعه مطالب ارايه‌شده در كارگاه آموزشي: تواناسازي زنان روستايي از طريق كارآفريني”، وزارت جهاد سازندگي، معاونت ترويج و مشاركت مردمي، تابستان 1378. ـ انديشه‌پردازان شريف؛ “بررسي برنامه‌ها و دستاوردهاي چين در كارآفريني و توسعه روستايي در دو دهه‌ي اخير”، جهاد دانشگاهي سازمان همياري اشتغال، اداره مطالعات و برنامه‌ريزي،
