مجله فانوس توانمندسازی جوانان از طریق رسانه
مطالب مرتبط
ارسالی: مروه
طول عمر انسان یک فنوتیپ پیچیده است که تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله رژیم غذایی، فعالیت بدنی، شیوه‌های زندگی و شرایط محیطی قرار می‌گیرد.
طول عمر انسان یک فنوتیپ پیچیده است که تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله رژیم غذایی، فعالیت بدنی، شیوه‌های زندگی و شرایط محیطی قرار می‌گیرد. اگرچه عوامل غیرژنتیکی نقش مهمی در طول عمر انسان دارند اما محققان علم ژنتیک معتقدند که بیش از ۵۰ درصد تفاوت طول عمر انسان‌ها به تفاوت‌های ژنتیکی آنها وابسته است و همیشه در تلاش برای کشف رازهای ژنتیکی فرایند پیری بوده اند.
ژنی که به تازگی به عنوان ژن طول عمر معرفی شده است FOXO۳A نام دارد. این ژن عضوی از خانواده‌ی ژنی FOXO ( شامل ۳ ژن FOXO۱A ،FOXO۳A و FOXO۴ ) است که پروتئین حاصل از ترجمه آنها از دسته عوامل دخیل در رونویسی ژن‌ها هستند و به دلیل وجود یک دُمین با سر چنگکی در همه‌ی آنها، به این نام شناخته می‌شوند.
در بررسی که سال ۲۰۰۵ برای مطالعه‌ی ژن‌های دخیل در اُبیسم( چاقی مرضی) بر روی پلی‌مورفیسم این خانواده‌ی ژنی در جمعیتهای کُره‌ای صورت گرفته شد ۳ شکل برای FOXO۱A ، ۷ شکل برای FOXO۳A و ۶ نوع برای FOXO۴ گزارش شد.
پروتئین‌های خانواده‌ی FOXO به دنبال اتصال هورمون انسولین به گیرنده‌اش در غشای سلول، که سبب به راه افتادن واکنش‌های آبشاری فسفریلایون پروتئن‌های مختلف می‌شود، فسفریله شده، اجازه‌ی ورود به هسته را می‌یابند.
پروتئین‌های FOXO در هسته‌ی سلول سبب تنظیم رونویسی ژن‌های موثر در متابولیسم می‌شوند. همچنین در عملکرد عامل رهاسازی فاکتور‌های رشد دخالت می‌کنند. این پروتئین ظاهراً در تنظیم آپاپتوزیس از طریق دخالت در رونویسی ژن‌های P۵۳ و Bim نقش دارد.
از این رو خانواده‌ی پروتئین‌های FOXOدر بسیاری از عملکردهای سلول از جمله تمایز، تکثیر سلولی، متابولیسم، کنترل حیات و مرگ سلولی نقش دارد.
FOXO۳A از ژن‌های جذاب و مورد توجه در مطالعات ژنتیک پیری است. این ژن در انسان بر روی بازوی کوچک کرومزوم شماره‌ی ۱۳ واقع شده است.
از سال ۱۹۹۰ که نقش FOXO۳A در فرایند پیری کرم‌ها و مگس‌ها گزارش شد، بررسی نقش و تنوع آن در انسان مورد توجه ویژه قرار گرفت.
سپتامبر سال گذشته یک تیم تحقیقاتی به سرپرستی Bradly J.Willox نتایج تحققات خود بر روی تنوع ژنتیکی مردهای آمریکایی ژاپنی الاصل با میانگین سنی ۹۵ سال را در مجله‌ی PNAS به چاپ رساندن. و این فرضیه را مطرح کردند که تنوع در ژن FOXO۳A بر روی متوسط عمر انسان اثر مثبت دارد.
گروه تحقیقاتی «بررسی سلامت در دوران پیری» از مرکز تحقیقات زیست‌شناسی مولکولی بالینی دانشگاه کریستین-آلبرت آلمان با بررسی نمونه‌ی DNA گرفته شده از ۳۸۸ مرد صد ساله‌ی اروپایی و مقایسه‌ی آن با نمونه DNA حاصل از ۷۳۱ مرد جوان، فرضیه وجود رابطه بین FOXO۳A و طول عمر را تایید کردند. نتایج تحقیقات آنها هفته‌ی گذشته (۲ فوریه) در نشریه‌ی دانشگاه کیل به چاپ رسیده است.
پرفسور Almut Nebel سرپرست این گروه تحقیقاتی در تائید رابطه‌ی بین FOXO۳A و طول عمر، بیان می‌کند که برای رفع شبهات نتیجه، علاوه بر جمعیت آلمانی مورد بررسی، آزمایشات مشابهی در پاریس بر روی جمعیتهای فرانسوی صورت گرفت. وی عنوان می‌کند مقایسه نتایج حاصل از مطالعه‌ی جمعیت فرانسوی تائید کننده‌ی یافته‌ها است.
ژنوتیپ‌های مختلفی از FOXO۳A در بین جمعیت‌ها مشاهده می‌شود که سبب بروز فنوتیپ‌های متنوع می‌شود.
در بررسی توالی ژن FOXO۳A یک جایگاه ویژه شناسایی شده است. در این مکان به طور عمده از بین ۴ نوع باز موجود در DNA – آدنین(A)، گوانین(G)، سیتوزین(C)، تیمین(T) – نوکلئوتید با باز T حضور فراوانتری دارد.
اما در مردهایی که میانگین سنی ۹۵ سال داشتند (مطالعه تیم دکتر ویلوکس) در جایگاه ویژه‌ی مذکور دارای باز G به جای T در یکی از آلل‌های ژن FOXO۳A بوده‌اند.
همچنین محققان دریافته اند که افرادی که حامل ژنوتیپ هتروزیگوت G/T هستند ( یعنی در یکی از کرومزوم‌ها در جایگاه ویژه ژن FOXO۳A دارای G هستند) دو برابر شانس دارند که ۹۸ ساله شوند و مردهایی که دارای ژنوتیپ هموزیگوت G/G هستند ( یعنی در هر دو کرومزوم شماره‌ی ۱۳ در جایگاه ویژه ژن FOXO۳A دارای G هستند) سه برابر شانس دارند که یک قرن زندگی کنند.
در بررسی اخیر مشخص شده است که مردهای با طول عمر بالا، فنوتیپ‌های مرتبط به سلامت در دوران پیری، شامل کاهش خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی، سلامتی فیزیکی و عقلی و حفظ توانایی کنترل ارادی بدن در سنین بالا را نیز نشان می‌دهند.
به علاوه ویژگی جالب توجه‌ای که ژنوتیپ G سبب می‌شود، افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین است. که نشان دهنده‌ی اهمیت عملکرد انسولین در حفظ حیات سلول و فرد است.
بنابراین بیان اینکه ژن FOXO۳A ، ژن طول عمر است صحیح نیست بلکه باید گفت FOXO۳A تنظیم کننده‌ی اصلی دسته‌ای از ژن‌های موثر در طول عمر است و بسیاری از ژن‌ها در این امر دخیل هستند.
در صورت که علاقه مند به ژنتیک فرایند پیری باشید در آینده سعی خواهد شد ژن‌های موثر دیگری را نیز معرفی کنیم.
همانطور که گفته شد این بررسی بر روی مردهای یک قرنی انجام شده است و هنوز این سوال مطرح است که آیا نتایج در مورد زنان هم به همین صورت خواهد بود؟
