مجله فانوس توانمندسازی جوانان از طریق رسانه
مطالب مرتبط
نویسنده: نورالعین
چندی پیش، قاری سید عمر همراه با سلاح اش در کوهای ولایت کندز در فرار بود. این جنگجوی پیشین طالبان که ۳۳ سال عمر دارد، در حملات زیادی بر نیروهای افغان اشتراک داشت. او تحت فرماندهی ملا عبدالرحمن، والی نام نهاد طالبان و یکی از فرماندهان ارشد که مسوول حملات مهم بر نیروهای بین المللی است، فعالیت می کرد.
در این روزها عمر زندگی نسبتا ساکنی را اختیار نموده است. پس از گذشتانیدن یک و نیم سال در محبس کندز، او تجهیزات جنگی اشرا با تار و کارگاه بافندگی عوض کرده است. بجای شانه زدن درمناطق صعب العبور برای حمله بر دشمنان یا فرار از معرکه، عمر حالا بر قالینچه های نیمه تمام در کارگاه اش بٌرس می کشد و از تماشای محصول مسلک اش لذت می برد. قالین بافی چیزی را به عمر داده است که سالها جهاد و شتشوی مغزی در مدارس پاکستان به او داده نتوانست: او بلاخره پولی بدست آورده می تواند که با آن خانواده اش را در لالا میدان اعاشه کند – کاری که در گذشته او را مجبور به پیوستن به طالبان کرده بود.
در بین دیوارهای بلند و بشدت محافظت شده ای زندان کندز حدود ۲۸۰ محبوس در یک برنامه خلاق و رشد مهارتها شامل است. هدف این برنامه ایجاد توانمندی های است که مانع برگشت این زندانیان به شورشگری و جرایم گردد. از هفت ماه بدینسو که این برنامه آغاز شده است٬ ۲۵ زندانی بشمول چندین عضو پیشین طالبان مثل عمر، از آن فارغ شده اند. از این جمع هشت محبوس٬ بشمول چهار عضو پیشین گروه طالبان٬ حالا از بند رها گردیده اند.
در این برنامه آموزشی محبوسین قالین بافی٬ خیاطی و نجاری می آموزند. بسیاری از افرادی که از این برنامه فارغ می گردند برای محصولات شان در داخل و بیرون از زندان بازار خوبی می یابند. زندان کندز که در هفت جریب زمین در سرک خیابان در شهر کندز موقعیت دارد٬ هفتاد سال پیش اعمار گردیده بود و در این اوآخر به کمک مالی دولت آلمان بازسازی شد. در این زندان ۷۲۳ محبوس است و هر ۱۵ تن آنها در یک اطاق می خوابند اما زندانیان از ازدحام شکایت ندارند. در این زندان سهولت های زیادی چون میدان والیبال٬ کتابخانه٬ کلینیک صحی٬ قصابی٬ دوکان ترمیم بوت و کبابی وجود دارد و یکی از نمونه های خوب رشد نهادهای اصلاحی در کشور بحساب می رود. با آنکه کمک کنندهای خارجی در ابتدا با این زندان کمک مالی کردند اما حالا برنامه های آموزشی این زندان مسوولیت دولت افغانستان است و این برنامه در زمرهء سیستم در حال تقویت عدالت جنایی کشور قرار گرفته است.
شاه میر امیرپور٬ آمر یک بخش از این زندان می گوید که برخلاف دیگر زندانها در زندان کندز جرایم ارتکاب نمی یابد. او می گوید «محبوسین از این خوشحالند که در اینجا مصروفیتی دارند و اینکار از ناراحتی آنها می کاهد. آنها از این لحاظ هم خوش استند که در اینجا از طریق کار٬ پول هم پیدا نموده می توانند.»
بطور اوسط٬ هر زندانی که در این برنامه اشتراک می ورزد بیشتر از سه هزار افغانی عاید می کند ولی باز هم افرادی استند که بطور رایگان کار می کنند تا فقط اوقات شانرا سپری کنند. یک گروه از زندانیان اناث برای ۹۰۰ محبوس در تمام زندان های ولایت کندز و برای شمار از مشتریان بیرون از زندان٬ لباس می دوزد.
در میان آموزش های که در این برنامه داده می شود٬ نجاری شهرت خاصی دارد. گفته می شود که محصولات نجاری زندانیان در مقایسه با محصولات نجارهای بیرون از زندان از کیفیت بالای برخوردار است.
غلام حضرت٬ باشنده اصلی ولایت ننگرهار٬ به جرم کشتن یک منسوب پولیس ملی افغان و بغاوت مسلحانه بر ضد دولت افغانستان به ده سال حبس محکوم گردیده است. پس از یک و نیم سال حبس٬ غلام حضرت با آموزش نجاری علاقه ای خاصی پیدا نمود و می گوید که حالا خوش است که یک کسبی بدردبخوری را آموخته است.
حضرت نور باشنده ولسوالی چارده هم یک عضو پیشین گروه طالبان است. او از دونیم سال بدینسو در زندان است و قالین بافی را یاد گرفته است. پیش از پیوستن به طالبان٬ حضرت نور برای هفت سال در مدارس پاکستان آموزش دیده بود. او می گوید که دور از خانه هر چیز برایش مثل یک رویاء بود. او می گوید “وقتی از مدرسه فارغ شدم٬ داشتن یک زندگی بهتر برایم احمقانه معلوم می شد. اما حالا می فهمم که نسبت به هر چیز دیگر٬ یک انسان مسوول خود و خانواه خود است. مواظبت از خانواده مثل عبادت خدا است.”
قاری نسیم، شخصی که از بیم طالبان اسم اصلی خود را نگرفت، پنجسال پیش در میدان نبرد بر ضد نیروهای افغان و بین المللی دستگیر شد. محکمه او را به جرم زخمی نمودن یک پولیس افغان و جنگ بر ضد دولت، به چهار سال حبس محکوم نمود.
مدت حبس قاری نسیم در حال به پایان رسیدن است و او از جرایم گذشته اش اظهار پیشمانی می کند. او می گوید از خانواده پولیسی که او زخمی اش کرده بود، پوزش خواسته است. پیش از پیوستن با طالبان، قاری نسیم ملکیت زمین اشرا از دست داد و اضافه بر بیکار شدن، قرضدار هم شد. او در تامین اعاشه خانواده اش با مشکل برخورد.
امیرپور، آمر بخش زندان کندز، می گوید که چهار سال زندان قاری نسیم را تغییر داده است. علاوه بر آموختن نجاری، او شش زندانی بی سواد را خواندن و نوشتن یاد داده است. قاری نسیم حالا از بیکار ماندن نگرانی ندارد اما یک نگرانی اساسی دارد و آن اینکه پس از رهایی از زندان شاید طالبان او را باز مجبور کنند که به آنها بپیوندد.
یکبار طالب، همیشه طالب است
خانواده های که فرزندان شان به جرم همکاری با طالبان به زندان رفته اند از این نگران اند که پس از آزادی آنها باز در تهدید طالبان قرار خواهند گرفت. نظام الدین، پدر قاری عمر که در زندان قالین بافی آموخته است، زمانی را به یاد دارد که فرزنداش پس از برگشت از مدارس پاکستانی به حرف های او گوش نمی داد و بلاخره خانواده را ترک گفت و به کوه های لالا میدان رفت. برغم اطمینان دهی عمر، نظام الدین هنوز شک دارد که پسراش پس از آزادی به او گوش خواهد داد. او بیم آنرا دارد که عمر باز به طالبان خواهد پیوست.
نظام الدین گفت “بعضی افراد با طالبان یکجا می شوند تا پول چرس شانرا پیدا کنند. دیگران پس از پنج یا ده سال شستشوی مغزی در مدارس پاکستان، با طالبان می روند. آنهایی که بخاطر پول با طالبان استند شاید از آنها جدا شوند اما تغییر آنهایی که شستشویی مغزی شده اند، بسیار مشکل خواهد بود.”
مولوی نورالهدا مولوی زاده کریمی، یک عالم دین در کندز، نگرانی مشابهی دارد. او گفت طالبانی که برای سالها شستشوی مغزی شده اند و مردمان بیگناه را کشته اند، در تفکیک خوب و بد مشکل دارند. او گفت “آنهایی که از پاکستان برگشته اند حالا طالب شده اند. مهم نیست که برای چی مدت آنها در زندان باشند، آنها باز هم طالب خواهند ماند.”
این گزارش توسط افغانستان تودی تهیه شده است
