مجله فانوس توانمندسازی جوانان از طریق رسانه
نویسنده: فرزاد فروتن دانشجوی روزنامه نگاری دانشگاه هرات
از سفری طولانی بازگشته بودم، هوا سرد بود اما گرمای خورشید، را احساس می‌کردم، به پشت بام، خانه رفتم تا اندکی زیر نور خورشید، استراحت کنم که ناگهان
اشکال دایروی که سر به فلک کشیده بودند و ظاهراً از گل درست شده بودند، حیرتم را تسخیر کرد و تصمیم گرفتم، هر قسم شده به آنجا رفته و آنها را از نزدیک نظاره کنم.
پیاده به‌راه افتادم و هر کس را که می‌دیدم از او می‌پرسیدم که آن اشکال دایروی بلند کجا موقعیت دارد، چگونه می‌توانم به آنجا بروم؟
از هر کس که می‌پرسیدم لبخندی می‌زد و می‌گفت: منظورت منارها است، با دست خود به‌طرف غرب اشاره می‌کرد و می‌گفت: از آن‌سو برو.
خلاصه بعد از عبور از جاده‌ها و کوچه‌پس‌کوچه‌های شلوغ به آنجا رسیدم، من به دیدن این اشکال دایروی که نردبان به آسمان گذاشته بودند، آمده بودم اما چیز دیگری مرا مجذوب خودش ساخت.
گنبد بلندی که نقش و نگارهایش چشم‌هایم را انحصار خودش کرده بود،از دروازۀ ورودی آن‌که در کنار خیابانی منسوب به خیابان هرات قرار داشت، وارد آنجا شدم.
این گنبد را گنبد گوهرشاد می‌گفتند که به دستور ملکۀ شاهرخ میرزا؛ گوهرشاد ساخته شده بود، که یکی از صنایع معماری، جهان اسلام به‌شمار می‌رود.
در اطراف این گنبد همان منارهای که من از پشت بام دیده بودم، موقعیت داشت که تعداد آن به پنج عدد می‌رسید.
بیشتر قسمت‌های این گنبد باشکوه ویران شده بود اما باز هم شکوۀ خود را از دست نداده بود.
این گنبد باشکوه جسدهای گوهرشاد بیگم، پسران وی، بایسنقر ميرزا و میرزا محمد جوگی و نواسه وی علأالدوله پسر بایسنقر میرزا را با خود دارد.
گنبد زیبای مقبرۀ گوهرشاد، با کاشی‌های لاجوردی رنگ تزیین گردیده؛ دو پوشش تحتانی نیز دارد. به اين ترتيب دارای سه گنبد است كه یکی بالای دیگر قرار گرفته اند. گنبد اولی، سقف مقبره را تشکیل میدهد، به خاطر، نمایش تزئینات سقف؛ ارتفاع یا بلندی آن کم است، تا بیننده بتواند اين نقش و نگارها را به‌خوبی و روشني ببیند و تزئینات سقف فضای داخل مقبره را با شکوه‌تر و زیباتر جلوه دهد. زیرا سقف بلند مانع جلوه‌نمایی تزئینات و رؤيت دقيق آن مي‌گردد. گنبد دومی به‌منظور محافظت از برف و باران ساخته شده که روی گنبد اولی را می‌پوشاند و گنبد سومی یا بیرونی به منظور شکوه هرچه بیشتر نمای بیرونی مقبره ساخته شده است. كه به شکل استوانه‌یی و بسيار بلند اعمار گرديده و از فاصله بسيار دور قابل دید می‌باشد. یک زینه‌ي پنهانی نیز برای رفتن به بام مقبره در داخل این گنبد وجود دارد.
تزئينات سقف آن دارای اشکال کوکبی بوده، حاشیه‌ي دایروی‌اش با کتیبه‌هایي از آیات قرآنی مزین گردیده است که چشم را مجذوب خود می‌سازد.
در داخل مقبره، قبرها در قسمت وسط در یک ردیف موقعیت دارند. بالای هر قبر سنگ مرمرینی قرار گرفته که قسمت‌های زیرین آن با کندن‌کاری مزین گردیده است. اما کدام کتارۀ که این سنگ‌های تاریخی را از دسترسی زيارت كنند‌گان دور نگهدارد، موجود نیست. آثار موجودبودن قندیل در سقف و شمعدان در دیوارها هویدا بوده، اما اكنون از خود آنها خبري نيست.
