مجله فانوس توانمندسازی جوانان از طریق رسانه
مطالب مرتبط
ارسالی: نصرت
ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪی ﻣﻮﺛﺮوﻣﻔﯿﺪ ﭼﻪ اﺻﻮﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪرﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻬﺮه وری ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را اﻓﺰاﯾﺶ داد؟ ﻧﮑﺎﺗﯽ ﮐﻪ دراﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺷﺎﯾﺪ ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺎده ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﻨﺪ، اﻣﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﮑﺎت ﺳـﺎده ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻏﯿـﺮﻗـﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮری درﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ دارﻧﺪ .
اﯾﻦ اﺻﻮل، ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺿـﻮع ﯾﺎ ﻋﻨﻮان درﺳـﯽ ﻧﺪارﻧﺪ وﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻬﺘﺮ، اﺻﻮﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ و در ﻫﺮ درﺳﯽ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮﻧﺪ . ﯾﮏ ﻧﮑﺘﻪی ﻇـﺮﯾﻒ در اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ اﺻﻮل آن اﺳﺖ ﮐﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﯾـﺪ زﻣﺎﻧﯽ را ﺻـﺮف آنﻫﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ، درﺻـﻮرﺗﯽ ﮐﻪ از وﻗﺖ ﺧـﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑـﻞ دﯾﮕﺮی ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮﻧﺪ. اﯾﻦ ﺗﺼﻮرﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷـﻮد داﻧـﺶآﻣﻮزان ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﻧﺎدرﺳﺖ ﺧﻮد اداﻣـﻪ دﻫﻨﺪ. ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺼﻮر، رﻋﺎﯾﺖ اﯾﻦ اﺻﻮل، ﺣﺘﯽ اﮔﺮدراﺑﺘﺪای ﮐﺎرزﻣﺎﻧﯽ را از وﻗﺖ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﮕﯿﺮد، در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در زﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ .
ﮐﻞ ﺧﻮاﻧﯽ ﯾﮏ اﺷﮑﺎل ﻣﻬﻢ داﻧﺶآﻣﻮزان در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آنﻫﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺟﺰء ﺟﺰء ﺧـﻮاﻧﺪه و ﺑﻌﺪ اﯾﻦ اﺟﺰاء را ﺑﻪ ﻫﻢ ارﺗﺒـﺎط ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﮐﻞﺧﻮاﻧﯽ ﯾﮏ اﺻﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ درﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺖ وﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎده از آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ ازﺷﺮوع ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﺮ ﮐﺘﺎب ﯾﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻠﯽ، اﺑﺘـﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﯾﺎ ﻃﺮح ﮐﻠﯽ ازآن در ذﻫﻦ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﯿﻢ. ﮐﻠﯽ ﺧﻮاﻧﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﺠﺎد ﻧﻈﻢ ذﻫﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ درﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد وﻗﺘﯽ ﮐﺘﺎب ﯾﺎﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻠﯽ راﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ اﺑﺘﺪا ﺑﺮﻓﻬـﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ وﺗﻤﺮﮐﺰ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ. ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﭼﻪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ وﺟﻮد دارد؟ درﻣﻮردﮐﺪام ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺳﺎﺑﻘﻪی ذﻫﻨﯽ دارﯾﺪ و ﮐﺪام ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﺪﯾﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﻌﺪ از آن در ﯾﮏ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﻪ و ﺗﺎﻣﻞ ﮐﺘﺎب را از اﺑﺘﺪا ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎ ورق ﺑﺰﻧﯿﺪ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ آن را ﻣﺮور ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ.
ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﺎر ﺳﺎده و وﻗﺖ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﻬﺮﺳﺖ و ﻣﺮور ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ، ﺑﺎزده ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻤﺎ را ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد . ﮐﻠﯿﺪ ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻞ ﮐﻞ ﺧﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ و اﯾﺠﺎد ﻧﻈﻢ ذﻫﻨﯽ ﺧﻮد ﮐﻤﮏ ﮐﻨﯿﺪ . ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﺎوﯾﻦ و ﺳﺮﻓﺼﻞﻫﺎ ﻫﺮ ﻣﻄﻠﺐ ﮐﻠﯽ از ﮐﺘﺎب وﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ آن از ﯾﮏ ﺳﺮی ﺳﺮﻓﺼﻞﻫﺎ وﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻓﺮﻋﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ.ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎور ﻧﮑﻨﯿﺪﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺮ ﻓﺼﻞﻫﺎ وﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻓﺮﻋـﯽ ﭼﻘﺪر درﯾﺎدﮔﯿﺮی و درک ﺑﻬﺘـﺮ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣـﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺮای ﺷﻤـﺎ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه، ﺳﺮ ﺟﻠﺴﻪ اﻣﺘﺤﺎن ﺑﻪ ﺳﺆاﻟﯽ ﺑﺮ ﺧﻮردهاﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﺣﺘﻤﺎ ﺟﻮاب آن را ﺧﻮاﻧﺪه اﯾﺪ وﻟﯽ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﺧﻮد ﻓﺸﺎر ﻣﯽآورﯾﺪ اﯾﻦ ﺟﻮاب را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻧﻤﯽآورﯾﺪ. دﻟﯿﻞ اﯾﻦاﻣﺮﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺣﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻨﺎوﯾﻦ راﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﻦﮐﺘﺎب ﺧﻮاﻧﺪه اﯾﺪ . ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺳﺮﻓﺼﻞﻫﺎ و ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻓﺮﻋﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘـﻮﯾﺖ ﻫﺸﯿﺎری ﻣﯽﺷﻮد، ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣﯽﮔﺮدد ﺷﻤﺎ ارﺗﺒـﺎط ﺑﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﮔـﻢ ﻧﮑﻨﯿﺪ و ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘـﻠﻒ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﭼﻪ ارﺗﺒـﺎﻃﯽ وﺟﻮد دارد.ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ درآﻏﺎز ﻫﺮﻓﺼﻞ،ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ وﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻓﺮﻋﯽ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﯿﺎﻧﺪﯾﺸﯿﺪ وﺳﻌﯽ ﮐﻨﯿﺪ در ذﻫﻦ ﺧﻮد ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺟﺎ ﺑﯿﺎﻧﺪازﯾﺪ . ﺑﺮ روی ﺳﺮﻓﺼﻞﻫﺎ و ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻓﺮﻋﯽ ﺗﺎﻣﻞ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﺪ. ارﺗﺒﺎط ﻣﻄﺎﻟﺐ از ﻧﻈﺮ روانﺷﻨﺎﺳﯽ، ﯾﺎدﮔﯿﺮی وﻗﺘﯽ ﻣﻌﻨﯽدار اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻗﺒﻠﯽ و ﺟﺪﯾﺪ ارﺗﺒﺎط اﯾﺠﺎد ﺷﻮد. ﺳﻌﯽ ﺑﺮﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮدن ﺑﻪﺟﺎی درک وﻓﻬﻢ ﻣﻄﺎﻟﺐ، ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺪم ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی اﯾﻦارﺗﺒﺎط ﻣﯽﺷﻮد. ﯾﮏ دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ ﺿﻌﻒ داﻧﺶآﻣﻮزان در دروس رﯾﺎﺿﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ.
اﺻﻮﻻ دراﮐﺜﺮدروس ﯾﮏ ارﺗﺒﺎط ﭘﻠـﻪای ﺑﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ وﺟﻮد دارد و ﻫﺮﭼﻪ اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط ﻗـﻮیﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ درﺳﯽ ﻧﯿﺰ از ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد .ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ وﻗﺘﯽ ﺷﻤﺎ ﻣﻄﻠﺒﯽ را ﺧﻮب ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺿﻌﻒ ﭘﯿﺶ ﻣﯽروﯾﺪ،اﯾﻦ ﺿﻌﻒ ﻓﻘﻂ درﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ و ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻫﻢ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﯽﮐﻨﺪ . ﺑﺎ درک و ﻓﻬﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت، ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﻄﺎﻟﺐ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﮐﻤﮏ ﮐﻨﯿﺪ .
ﺷﯿﻮه ی ﯾﺎدﮔﯿﺮی: دو ﺷﯿﻮه ی ﯾﺎدﮔﯿﺮی وﺟﻮد دارد.ﻣﺘﺮاﮐﻢ و ﻓﺎﺻﻠﻪدار،در ﺷﯿﻮهی ﻣﺘﺮاﮐﻢ،ﻓﺮد وﻗﺘﯽ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖ دارد ﭘﯿﺶ ﻣﯽرود واﺳﺘﺮاﺣﺘﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد درﻧﻈﺮﻧﻤﯽﮔﯿﺮد.اﻣﺎدر ﺷﯿﻮه ی ﻓﺎﺻﻠـﻪدار، ﻓﺮد زﻣـﺎنﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ وزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ 10 دﻗﯿـﻘﻪای ﯾﮏ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﺮاﺣﺖ 60- 70 ﺳﺎﻋـﺖ وﻗﺖ دارد ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ 4 ساعت ﻧﯿﺰ ﺑﺮای اﺳﺘﺮاﺣﺖ درﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد.ﻣﺜﻼ اﮔﺮ دﻗﯿﻘﻪای ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽدﻫﺪ . ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪﮐﻪ ﯾﺎدﮔﯿـﺮی ﻓﺎﺻﻠﻪدار ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ ﺑﻬﺘﺮاز ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻣﺘﺮاﮐﻢ دارد.ﻋـﺪه ای ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻮر ﮐﻪ ﻫﯿﭻ زﻣﺎﻧﯽ را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻨﺪﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﺮاﺣﺖ را ﻫﻢ ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮده و ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ.اﻣﺎ ﻣﻄـﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻪ ﺗﻨـﻬﺎ زﻣﺎن از دﺳﺖ رﻓـﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮری،ﺑﻬﺮه وری ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ . ﺳﺎﻋﺎت و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﺑﻪ زﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و زﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺮای اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ .
