مجله فانوس توانمندسازی جوانان از طریق رسانه
مطالب مرتبط
ارسالی: مروه
:دایناسورها قربانی اشتباه محاسباتی دانشمندان
دایناسورها میلیون‌ها سال پیش بر زمین حکومت می‌کرده‌اند. آنها را همواره غول پیکرترین موجودات زنده‌ای می‌دانند که زمین به خود دیده است. بیش از ۲ قرن است که دانشمندان و بخصوص دیرینه شناسان پرده از رازهای بیشمار این حیوانات برداشته‌اند. چنین موجوداتی برخلاف آنچه ممکن است از ظاهر امر پیدا باشد، حیواناتی اجتماعی و حتی تاحدودی احساساتی بوده‌اند.
سال گذشته گروهی از دانشمندان آمریکا با بررسی دقیق الگوی برجای مانده از ردپای گروهی از دایناسورها به این نتیجه رسیدند که آنها هنگام زندگی در مجاورت یکدیگر، حرکات خاصی انجام می‌دادند که بدون شک ریشه در نوعی حس اجتماعی بودن دارد. تحقیقاتی از این نوع همواره برای دیرینه‌شناسان جذاب بوده است. اکنون نیز برگ دیگری از این دفتر ورق خورده است. دیرینه‌شناسان در تازه‌ترین کشفیات خود از دنیای دایناسورها به این نتیجه رسیده‌اند که این حیوانات ممکن است در مقایسه با آنچه همواره مطرح بوده است از جثه ریزتری برخوردار بوده باشند؛ احتمالی که در صورت قطعیت یافتن می‌تواند به ایجاد تحولی تاریخی در فرآیند مطالعه و شناخت دقیق این موجودات پیچیده منجر شده و حتی به بازنگری جدیدی درباره نظریه‌های مربوط به چگونگی زندگی و انقراض نسل آنها بینجامد.
اگر سری به کتاب‌های درسی یا نمودارهای نصب شده در کلاس درس یا آزمایشگاه‌های تحقیقاتی مدارس و دانشگاه‌ها بزنید، احتمالا تصاویری از دایناسورها را می‌بینید که برای نشان داده شدن بهتر ابعاد و وزن‌شان، آنها را در برابر چندین اتوبوس به صف شده یا گروهی از انسان‌ها به تصویر کشیده‌اند، اما احتمالا بزودی تمامی این تصاویر و نمودارها جای خود را به مقیاس‌های بهتر و منطقی‌تری می‌دهند. دایناسورها همواره در فیلم‌ها بخصوص در مجموعه فیلم «پارک ژوراسیک» در قامت موجودات ترسناک و عظیم‌الجثه‌ای به تصویر کشیده شده‌اند و همیشه چنین تصور شده است که به دلیل جثه بسیار بزرگ خود با حرکت در طبیعت خسارات جدی به مناطق اطراف خود وارد می‌کرده‌اند.
اکنون و بر اساس گزارش مطالعاتی گروهی از دیرینه شناسان که در نشریه معتبر جانورشناسی منتشر شده است، گونههای زیادی از این حیوانات از اندام و ساختار بدنی به مراتب کوچک‌تری نسبت به تصورات اخیر دانشمندان برخوردار بوده‌اند. دانشمندانی که از مدت‌ها پیش فسیل دایناسورها را مورد مطالعه قرار داده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که اشتباهات قابل توجهی در مدل‌سازی رایج دایناسورها روی داده و درباره جثه بسیار درشت این حیوانات اغراق شده است. دانشمندان با استفاده از پیشرفته‌ترین نرم‌افزارهای رایانه‌ای به مدل‌های جدیدی برای دایناسورها و تراکم بدنی آنها دست یافته‌اند و درباره یکی از غول‌پیکرترین دایناسورهای تاریخ یعنی Apatosaurus louisae معتقدند اغراق عجیبی صورت گرفته است. در گذشته وزن این دایناسور حدود ۳۸ تن تخمین زده شده بود، اما تازه‌ترین مدل‌سازی‌های صورت گرفته، نشان می‌دهد این دایناسور تنها ۱۸ تن وزن داشته است که این کاهش قابل توجه، خود نشان دهنده ابعاد به مراتب کوچک‌تر این دایناسور است. از آن گذشته، تحقیقات جدید دیرینه شناسان نشان می‌دهد وزن دایناسور غول پیکری همچون Giraffatitan برخلاف آنچه قبلا برآورد شده بود، چیزی حدود ۱۶ تن است.
گری پاکارد از دیرینه شناسان دانشگاه دولتی کلرادو در آمریکا می‌گوید: بیش از ربع قرن است که دیرینه شناسان از مدل‌های آماری رایج برای برآورد وزن کلی دایناسورها و دیگر حیوانات عظیم‌الجثه‌ای از این دست استفاده کرده‌اند.
با این حال با بررسی دوباره داده‌های بایگانی شده و تطابق آنها با نمونه‌برداری‌های مربوط به فسیل‌ها و هرگونه سرنخ دیگری درباره دایناسورها توانسته‌ایم این نکته را نشان دهیم که در حقیقت درباره ابعاد و وزن دقیق دایناسورها اشتباهاتی صورت گرفته است. اکنون به این نتیجه رسیده‌ایم که دایناسورها احتمالا نصف وزنی را داشته‌اند که تاکنون تصور می‌شد.
اکنون و به واسطه انتشار نتایج این تحقیق، دانشمندان بر این باورند که باید روی سرنخ‌های جدید و مطمئنی درباره ارائه نظریه‌هایی درخصوص زیست شناسی دایناسورها کار کرد. در این خصوص طیف گسترده‌ای از مؤلفه‌ها از سوخت و ساز انرژی گرفته تا نیازهای غذایی آنها و همچنین مسیر حرکتی این جانوران مورد توجه دیرینه‌شناسان قرار گرفته است. دانشمندان دانشگاه کلرادو این خطای عجیب را اشتباه محاسباتی بزرگی عنوان می‌کنند و معتقدند در صورتی که چنین خطای فاحشی صورت نمی‌گرفته است، تاکنون معماهای بیشتری از زندگی دایناسورها و جانوران عظیم‌الجثه مشابه آنها حل می‌شده است. از آن گذشته آنها بر این باورند که اغراق در ارائه‌اندازه و وزن دقیق دایناسورها می‌تواند تأثیری منفی در ارائه نظریات درست و منطقی درباره جنبه‌های گوناگون زندگی آنها داشته باشد.
مبنای تحقیقات جدید دانشمندان، اندازه‌گیری‌های دقیقی است که به ساختار استخوانی دایناسورها باز می‌گردد؛ البته این راهبردی است که در گذشته نیز دانشمندان برای بررسی ساختار دایناسورها استفاده می‌کرده‌اند. نکته جالب توجه درخصوص تکنیک جدید دانشمندان در برآورد وزن دقیق‌تر دایناسورها، درستی حیرت‌انگیز آن است. آنها برای نشان دادن این درستی، با استفاده از مدل‌سازی‌های جدید خود وزن تقریبی فیلی را برآورد کردند و پس از اندازه‌گیری حیوان روی باسکول، عدد نشان داده شده با برآورد دانشمندان مطابقت کامل داشت، یعنی رقم ۹/۵ تن. دانشمندان با استفاده از برآوردهایی از این دست به نتیجه رسیده‌اند تصویری که از گونههای مختلف دایناسورها در فیلم‌هایی همچون پارک ژوراسیک و دنیای گمشده و نظایر آنها ارائه شده، با اشتباهی فاحش همراه بوده و این مساله می‌تواند به شکل‌گیری تصوری نادرست از غول‌پیکرترین جانوران دوران گذشته زمین در ذهن مردم عادی منجر شود. اکنون دانشمندان به جلو نگاه می‌کنند. آنها بر این باورند که باید بازنگری کلی در دنیای دایناسورها داشت.
این بازنگری می‌تواند به ارائه نظریه‌های تازه‌ای درباره چگونگی زندگی گونههای مختلف این جانوران و از آن مهم‌تر آغاز فرآیند انقراض نسل آنها منجر شود. انقراض نسل دایناسورها همواره برای بشر جای پرسش و تردیدهای فراوانی داشته است. مهم‌ترین نظریه در این خصوص برخوردهای شدید شهاب سنگی با زمین است که گفته می‌شود دایناسورها در بازه زمانی کوتاهی از میان رفته‌اند. با این حال اکنون که مشخص شده است این حیوانات از جثه‌ای به مراتب کوچک‌تر برخوردار بوده‌اند می‌توان گفت احتمال وجود گزینههای دیگری درخصوص علل از بین رفتن دایناسورها دور از ذهن نیست.
واکنش دانشمندان و گروه‌های دیرینه شناسی در دانشگاه‌ها و مراکز مختلف تحقیقاتی جهان به این یافته جدید یکسان نبوده است. گروهی بر این باورند که باید برای رسیدن به نتیجه‌گیری درست و حساب شده، تحقیقات و نمونه‌برداری های بیشتری از فسیل این جانوران صورت گیرد و نباید شتاب‌زده عمل کرد؛ اما گروه‌های دیگری نیز که شمارشان کم نیست بر این باورند که حالا نوبت به نگاه تازه‌ای به دایناسورها رسیده است. این گروه‌ها بر این عقیده‌اند که شاید هم اکنون نیز برای ارائه نظریه‌های درست و منطقی درباره دایناسورها دیر شده باشد، اما با استفاده از تحقیقاتی از این دست و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین باید تصویر شفافی از این جانوران ارائه کرد.
